ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΟΛΥΠΟΛΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ
Πρωτεύουσες καρτέλες
Η λεγομένη ''παγκόσμια διακυβέρνηση'' αποτελεί το μεγαλύτερο ίσως πολιτικό στοίχημα του σύγχρονου διεθνούς Φιλελευθερισμού. Πρόκειται επί της ουσίας για ένα τεραστίων διαστάσεων πολιτικό πείραμα, που αποσκοπεί στην κατάργηση των συνόρων (πολιτικών, οικονομικών και πολιτισμικών) και στην ενσωμάτωση ολοκλήρου του πλανήτη στο πολιτικο-οικονομικό σύστημα και στο αξιακό υπόδειγμα της μεταμοντέρνας Δύσης. Το εν λόγω πείραμα ωστόσο αντιμετωπίζει σοβαρότατες δυσκολίες, καθώς αμφισβητείται σε όλες του τις διαστάσεις από τις αναδυόμενες Μεγάλες Δυνάμεις του Κόσμου- κυρίως τη Λ.Δ. της Κίνας και την Ινδία. Τον τελευταίο ενάμισυ χρόνο η αμφισβήτηση έχει προσλάβει και ένοπλη μορφή, καθώς μία άλλη Μεγάλη Δύναμη, η Ρωσική Ομοσπονδία, βρίσκεται σε ανοικτό πόλεμο με τη συλλογική Δύση, στο έδαφος της Ουκρανίας.
Οι αναδυόμενες Μεγάλες Δυνάμεις αλλά και η Ρωσία (όπως και μια σειρά από μικρότερες περιφερειακές Δυνάμεις), επιθυμούν την αντικατάσταση του σχεδίου της ''παγκόσμιας διακυβέρνησης'' με το όραμα ενός νέου, πολυπολικού Κόσμου που θα σέβεται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις ανησυχίες κάθε λαού και κάθε πολιτισμού. Όσο ελκυστική κι αν μοιάζει η πολυπολικότητα ωστόσο, για να θεμελιωθεί και να αναπτυχθεί πρέπει απαραιτήτως να βασισθεί σε ένα πλέγμα νέων κανόνων και νέων θεσμών. Αυτοί οι κανόνες και οι θεσμοί δύνανται να αποτελέσουν την ουσιαστική μετάβαση προς τη διαμόρφωση νέων Διεθνών Σχέσεων.
Ανατρέχοντας σε προηγούμενες δεκαετίες, συναντούμε το Κίνημα των Αδεσμεύτων, που υπήρξε προάγγελος της πολυπολικότητας στην εποχή του, αν και συγκροτήθηκε μέσα σε έναν Κόσμο εντόνως διπολικό.Τα σύγχρονα προβλήματα ωστόσο, απαιτούν σύγχρονες και αποτελεσματικές λύσεις. Επομένως, το Κίνημα των Αδεσμεύτων δε μπορεί να αποτελέσει σήμερα πρότυπο, όπως δε μπορούν και διάφορα πολυπολικά σχήματα που ήδη υφίστανται (οι G-20 είναι ένα τέτοιο παράδειγμα),αλλά έχουν αποδειχθεί στην πράξη ανεπαρκή και αναποτελεσματικά, προωθώντας ουσιαστικώς την ατζέντα και τις στρατηγικές της κυρίαρχης Δύσης. Ο υπό διαμόρφωση πολυπολικός Κόσμος λοιπόν, εξακολουθεί σε μεγάλο βαθμό να στερείται θεσμών και κανόνων που θα μπορούσαν να παράσχουν ένα πλαίσιο στήριξής του.
Το σημερινό Διεθνές Σύστημα είναι όχι μόνο δυσλειτουργικό αλλά και εξαιρετικώς επικίνδυνο πλέον, καθώς τείνει όλο και περισσότερο προς τον εναγκαλισμό των απειλών και της χρήσης βίας εκ μέρους των Μεγάλων Δυνάμεων, καθιστώντας έτσι τον καταστατικό χάρτη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ένα κείμενο άνευ σημασίας. Ως εκ τούτου, όσοι επιθυμούν τη μεταρρύθμιση (ή την ανατροπή) του Διεθνούς Συστήματος είναι εκ των πραγμάτων υποχρεωμένοι να δημιουργήσουν μια νέα τάξη συλλογικής ασφαλείας. Αυτή η τάξη αναπόφευκτα, όπως προέβλεψαν πολλοί συγγραφείς, θα βασίζεται στον ρεαλισμό των Διεθνών Σχέσων, εξοβελίζοντας τον ηγεμονισμό και τις ιδεολογικές εμμονές της Δύσης.
Η ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ ΩΣ ΒΑΣΗ ΚΑΙ ΩΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΠΟΛΥΠΟΛΙΚΟΤΗΤΑΣ
Ο Samuel Huntington είχε απόλυτο δίκαιο όταν στο έργο του ''The Clash of Civilizations and the Remaking of the World Order'' (1996) σημείωνε ότι ο δυτικός πολιτισμός δεν είναι μεν παγκόσμιος, αλλά δυσκολεύεται να συνεννοηθεί με τους άλλους πολιτισμούς και να αποδεχθεί ένα είδος ισότιμης συνύπαρξης μαζί τους. Διαπιστώνουμε πως η λέξη ''συνύπαρξη'' είναι λοιπόν η πλέον καθοριστική, όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ των εθνών και των πολιτισμών -αν δεν επιθυμούμε φυσικά κάποια μοιραία ημέρα να τινάξουμε τον πλανήτη μας στον αέρα. Στον 21ο αιώνα καμία χώρα και κανένα έθνος δε μπορεί να ισχυρίζεται ότι διατηρεί το δικαίωμα να υπαγορεύει πολιτικές και στάσεις ζωής στον υπόλοιπο Κόσμο. Έχουμε γίνει ήδη μάρτυρες της τραγικής αυτο-απομόνωσης της Δύσης, ως αποτέλεσμα της λανθασμένης πρόσληψης και ερμηνείας της πραγματικότητας από τις δυτικές ελίτ και τους πρόθυμους υποστηρικτές τους. Η συνέχιση αυτής της πολιτικής μόνο να διευρύνει μπορεί το τεράστιο έλλειμμα ασφαλείας με το οποίο βρίσκεται αντιμέτωπη η ανθρωπότητα.
Το βασικό ερώτημα ως προς τη μετάβαση σε ένα νέο καθεστώς Διεθνών Σχέσεων είναι το πως τα 193 κράτη-μέλη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών θα οργανωθούν κατά τρόπο που να εξασφαλίζει την εδραίωση μιας νέας διεθνούς αρχιτεκτονικής ασφαλείας. Με την παρούσα της μορφή η λειτουργία του Οργανισμού είναι ξεκάθαρα προβληματική, αφού το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει πάψει να λαμβάνει ουσιαστικές αποφάσεις, χειραγωγούμενο από τη βούληση και τα συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων. Ενίοτε δε, οι ίδιες Δυνάμεις δε διστάζουν να παρακάμψουν και πλήρως τον ΟΗΕ και τις διαδικασίες του,προκειμένου να προωθήσουν τους σκοπούς τους. Οι περιπτώσεις της Σερβίας (1999), του Αφγανιστάν(2001), του Ιράκ(2003) και της Λιβύης (2011), με τις ωμές στρατιωτικές επεμβάσεις της Δύσης, την καταπάτηση της κυριαρχίας ανεξαρτήτων κρατών και τον διαμελισμό της εδαφικής τους επικράτειας, αποτελούν σαφείς αποδείξεις της πλήρους αποτυχίας του Οργανισμού. Επιπροσθέτως, πρέπει να σημειώσουμε πως οι ειρηνευτικές αποστολές του ΟΗΕ σε διάφορα σημεία του πλανήτη έχουν παύσει πλέον να επιφέρουν κάποια -έστω και πενιχρά- αποτελέσματα.
Η πολυπολικότητα του 21ου αιώνα επομένως, μόνο έναν δρόμο μπορεί να ακολουθήσει για να φθάσει στον στόχο της, την ειρηνική συνύπαρξη και την οικοδόμηση ενός νέου συστήματος συλλογικής ασφαλείας: τον σεβασμό της ελεύθερης βούλησης των λαών (και των νομίμων αντιπροσώπων τους), καθώς και τη μη ανάμειξη στις εσωτερικές υποθέσεις των κυριάρχων κρατών. Η συνύπαρξη δε μπορεί να βασίζεται στο δικαίωμα του ισχυροτέρου, αλλά στις αμοιβαίες προσπάθειες μείωσης της αστάθειας υπό την αιγίδα ενός νέου Οργανισμού, που θα είναι σε θέση να εγγυηθεί την ασφάλεια όλων των μελών του.
Ως εκ τούτου είναι απαραίτητο να τεθούν κάποιες θεμελιώδεις αρχές, που θα αποσκοπούν στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών και στην ενίσχυση της νέας πολυπολικής τάξης, πρωτίστως σε θέματα ασφαλείας:
— Μη ανάμειξη στις εσωτερικές υποθέσεις των κυριάρχων κρατών σε θέματα κοινωνικοπολιτικής ή οικονομικής οργάνωσης.
— Μείωση της διεθνούς αστάθειας και ενίσχυση -αντιστοίχως- της διεθνούς ασφαλείας, μέσω της μείωσης της ξένης στρατιωτικής παρουσίας στο εσωτερικό των κυριάρχων κρατών, όπως και στις συνοριακές ζώνες μεταξύ κρατών και στα διεθνή ύδατα.
— Δημιουργία νέου Οργανισμού συνεργασίας στον τομέα της διεθνούς ασφάλειας, με βάση την αρχή της ισότητας των κυριάρχων κρατών.
Αυτές οι πρωταρχικές αρχές όχι μόνο θα έκαναν τον Κόσμο ασφαλέστερο, αλλά θα προσέφεραν και νέες προοπτικές ενίσχυσης της ειρηνικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών. Λόγω της αντικειμενικής αδυναμίας μεταρρύθμισης των υφισταμένων οργανισμών συνεργασίας (όπως ο ΟΗΕ), η δημιουργία νέων θεσμών διεθνούς ασφαλείας μοιάζει αναπόφευκτη κατά τα επόμενα χρόνια. Όλοι οι ελεύθερα σκεπτόμενοι άνθρωποι, αδελφοί και αδελφές, γιοι και κόρες της ανθρωπότητας, που αντιλαμβάνονται ήδη τον μετασχηματισμό της Διεθνούς Τάξης και τις ευκαιρίες που αυτός προσφέρει, έχουν χρέος να συμβάλουν προς την επίτευξη αυτών των σκοπών και να ανοίξουν τον δρόμο προς ένα καλύτερο μέλλον για ολόκληρο τον πλανήτη......
Φίλιππος Μπουράτογλου – Απόφοιτος του Κέντρου Γεωπολιτικών Αναλύσεων του NewYorkCollege - Ιστορικός ερευνητης - Εκπαιδευτής πολεμικών τεχνών