TOESPRAAK VOOR DASHA NA ÉÉN JAAR

Ik wil graag een paar woorden zeggen over de intellectuele boodschap die achter Dasha staat, haar leven, haar metamorfoses, de topoi en hoogten van haar hart die in haar dagboek zijn belichaamd, en die worden uitgedrukt in twee hoofdideeën, die ik zal noemen. De eerste, samen met ons, haar ouders - hield Dasha van Verstand, niet alledaags, niet werelds, niet dat redenerende verstand, dat Aristoteles phronesis noemde, en niet het moderne digitale, berekenende, calculerende, berekenende verlies en winst, maar Verstand vrij paradoxaal, Verstand als een weerspiegeling en stem van Goddelijke Sophia - Wijsheid, Nous, zoals het door de oude Grieken werd genoemd.

We hadden het in het gezin vaak over de stelling van Heraclitus en later Aristoteles Zoon logon echon, "de mens is een intelligent dier", of beter gezegd, "een levend wezen dat door de Geest is doorboord".

Volgens Plato kan het Verstand in zijn volheid aan de mens worden geopenbaard, het is een geschenk van de Godheid dat de mens tot een unieke parel in het omhulsel van het universum maakt -- een wezen dat vragen stelt, zich afvraagt, zich bewust is van zijn ontoereikendheid, zijn eindigheid, zijn dood.

De mens is een wezen met een paradoxale aanwezigheid in de wereld, een "hier-zijn" waar leven, lichaam, ziel en geest verenigd zijn, waar actie, wil, passie, emotie enzovoort tot een speciaal deeg vermengd zijn. Maar het belangrijkste is dat het Hoger Goddelijk Verstand, Logos, reflexie, begrip, begrijpen van wetten en logica ideaal gezien open staan voor de mens. De mens is de plaats waar de wetten van de schepping geopenbaard worden, en waar het wonderbaarlijke Mens-Niet-Mens Project wordt uitgevoerd, dat niet alleen over het kortstondige individuele leven van een enkel individu gaat, maar waar inzichten en vermoedens over de betekenis van geschiedenis, cultuur, beschaving, over de doelen en betekenissen van het menselijk leven geboren worden. De mens is een plaats van de Geest.

Dasha koos het pseudoniem Platonov. Omdat bij Plato de hoofdfiguur van het werelddrama het Verstand is, en verder, zelfs boven het Verstand, het Ene, dat het Verstand overstijgt en naar boven rekt, het open maakt, onbenoembaar, onbenoemd, dat niet in zijn geheel kenbaar is, apofatisch, voortdurend naar boven geboren, naar een of andere onbenoemde Hemel. Aan de Faculteit der Wijsbegeerte koos Dasha de afdeling Geschiedenis van de Wijsbegeerte voor specialisatie en postdoctorale studies, omdat ze geloofde dat dit de manier was om de geschiedenis van de Geest te bestuderen en van die onbegrijpelijkheid die de mens vergezelt - de geschiedenis van Gedachte, Logos, Verstand.

De moderne Westerse wereld verbiedt cultuur, verbiedt denken. In het Westen worden generalisaties niet aanbevolen op universiteiten, filosofie is een verhandeling geworden over triviale alledaagse problemen, over trivialiteiten en bijzonderheden. Het moderne Westen komt in opstand tegen zijn eigen geschiedenis en traditie, waarin de Goddelijke Verticaal werd gebouwd en de Geest werd geëerd, de Wereldse Goddelijke Geest, die dacht over de wereld als geheel, over integriteit in alles, en die de mens probeerde te reproduceren en te imiteren. Vandaag de dag wordt de wereld vernietigd, het wordt oppervlakkig, pietluttig en zweverig omdat het intellect, waarmee het werkt, buiten de Goddelijke Geest staat, alleen het private, het enkelvoudige kent en geen weet heeft van de integriteit, het Universele, het Ene, het Allerhoogste, de apofatische Goddelijke Geest, die van boven geopenbaard wordt.

Dasha heeft in haar leven een strijd gestreden voor de Geest, voor de Logos. Een heel moeilijke. Tientallen keren stelt ze in haar Dagboek de taak van dagelijkse mentale inspanning - bijvoorbeeld elke dag honderd pagina's goede literatuur lezen of interessante studies over de geschiedenis van de filosofie. Dit is erg moeilijk voor de moderne mens. We hebben ons allemaal comfortabel gevestigd in een oase van wat ons een verlichte beeldcultuur lijkt - voor het grootste deel oppervlakkig, lui, slecht gearticuleerd en nauwelijks verbonden met denken. De moderne mens vat "denken" grotendeels op als zijn dagelijkse strategie om zijn ledigheid te verbergen en beloningen te krijgen voor zijn ledige tijd.

Dasha herhaalde na de Russische asceten: "Het is noodzakelijk om de geest in de hel te houden" - dit betekent om de geest in actie te houden, in spanning, in gevecht met de helse krachten die demonische bezetenheid in de moderne wereld veroorzaken. Volgens haar is het nodig om de geest te zoeken, de reflecties ervan te vinden, erin te verblijven, erin te bewegen, op te stijgen, want er is niets zoeter en extatischer dan intelligent begrijpen, intelligent doen. Dasha geloofde dat de apofatische kant van de Goddelijke Geest niet alleen daar hoog in de hemelse sferen van de nootische ruimte is, maar ook hier en nu, in elke cognitieve inspanning van een mens is er het licht van het openen en de duisternis van het sluiten van problemen, dingen, situaties. Apofatisch, d.w.z. onbegrijpelijk, de andere kant van de geest ligt voorbij de grens van begrip, schittert met bliksem of smeult met moerasvuur, maar ideeën begrijpen, opstijgen langs de lijnen van mentale contemplatie betekent niet de geest verzadigen, "de vraag afsluiten" of "het probleem oplossen", zoals ze tegenwoordig over zaken zeggen, maar integendeel nieuwe dimensies en lagen, hoogten van de geest openen. De apofatische en openheid van de Platonische Geest -- de verticaal van cognitie, de hiërarchie van entiteiten en wezens, de diepten van de afgrond daarboven. Dit is het referentiepunt dat Dasha in zichzelf probeerde vast te houden en aan jullie, haar jonge en creatieve medewerkers, probeerde door te geven. Zo zou ik de eerste boodschap van Dasha aan jullie willen beschrijven!

En haar tweede eigenschap, haar persoonlijke obsessie, die nu verandert in een boodschap aan u, haar leeftijdsgenoten die besloten hebben om creatief te reageren op de Creative Competition die naar haar vernoemd is.

Dit is het idee van Schoonheid, esthetiek, esthetisme, dat het leven zou moeten doordringen van elke jongere die op zoek is naar Intelligentie, gedachte, Idee. In Dasha's Siciliaanse dagboeken wordt nagedacht over hoe men een beeld in zichzelf moet houwen, kenmerken uitsnijden, het overbodige verwijderen en het innerlijke vormgeven en opnieuw vormgeven, luisteren naar de stille wind van hogere geestestoestanden of de bliksem van slimme inzichten.

Oscar Wilde heeft in zijn artikel "The Philosophy of Irreality" het idee dat niet kunst het leven imiteert, maar dat het leven zijn meesterwerken creëert door kunst te imiteren.  Wilde noemde het dandyisme, wij kunnen het "spiritueel aristocratisme" noemen.  In de roman van Huysmans, A Rebours (nl: Tegen de keer) is er het idee dat de rol van de kunst soms vervuld wordt door een man met een complexe ziel die zelf een kunstwerk is.

Deze ideeën, over de actieve verbeelding, over het menselijk subject als een vrijwillige en creatieve drager van goddelijke inspiratie, over het geheime vuur in ieder mens dat hem verbindt met de goddelijke verticaal, over het altaar, de "geheime kamer" in zijn binnenste en innerlijke zelf, lagen Dasha na aan het hart.  Zo dichtbij dat ze zich tot taak stelde om van haar leven een poëtisch meesterwerk of een prachtig schilderij te maken, en om van zichzelf een perfect standbeeld te maken, door geleidelijk, stap voor stap, een ideaal beeld uit een blok oer-natuurlijk materiaal te hakken.

Natuurlijk zit het Platonisme in zijn esthetische versie achter dit alles, daar bestaat geen twijfel over. Net zoals in de dialoog De Staat de filosoof en elke echte man bij Plato de geest zoekt en uit de grot van de schaduwen opstijgt om mooie ideeën te aanschouwen, zo moet ook de kunstenaar zijn blik vrijmaken van de overbodige en willekeurige kenmerken van zichtbaar materiaal en uit de vormeloze plaat van een mooi standbeeld beitelen, uit woorden het raamwerk van het schip verzamelen voor een poëtische reis naar zijn hogere zelf, uit chaos architectuur van kathedralen en musea scheppen, op een blanco vel een ijle wereld van menselijke gevoelens en waarnemingen tekenen ... Voor de Platonisten komt dit niet voort uit het niets, maar uit de Goddelijke Geest die alles van ons omarmt....

Om structuur in chaos te zien, om het verticale in de horizon te zien, om het centrum in het vlak te vinden, om diep in de oceaan en hoog in de hemel te kijken - dit vereist een inspanning van de ziel en ons kleine verstand, het vereist een transformatie van de eenvoudige blik, een transformatie van de alledaagse ziel. Het vereist een toename van het zelf, een opstijging, een transformatie, een menselijke bloei.

En hier komen we bij het fundamentele idee van de orthodoxe theologie. Het idee dat "God mens werd opdat de mens God zou worden". De mens moet verlicht worden, opstaan tegen zijn kleine zelf, tegen het alledaagse leven, Alltäglichkeit, en zich wenden tot de fundamentele kwaliteiten van zijn Grote Zelf -- het vermogen om te denken en te zijn volgens de Geest, de Goddelijke Geest, dat wil zeggen, Waarheid en Schoonheid.

Het pseudoniem van Dasha Platonova is een lot. Platonisme is pure filosofie en zelfs religie van Geest, Nous, Eén, Logos. Dasha geloofde dat een persoon onder de stralen van dit grote systeem moest blijven. Ieder van ons zou een Platonist moeten zijn, dicht bij Plato moeten staan, Platonov of Platonova moeten zijn. Per slot van rekening is de mens een opstijgend wezen, dat spiritualiseert, Geest en Spirit verwerft. En de mens is ook een esthetisch wezen, dat weet heeft van Schoonheid en handelt volgens de wetten daarvan. Dit zijn de twee leefregels van Darja Doegina-Platonova, die verenigd zijn in een enkele boodschap: We moeten allemaal samen de fragmentarische desintegrerende beschaving van de Westerse wereld overwinnen, de partijdigheid en fractaliteit van ons eigen zelf overwinnen en op weg gaan naar een integrale persoonlijkheid die de ladder van intelligente perfectie bestijgt. Dit was Dasha's visie voor zichzelf en haar vrienden.

Ik zou graag willen dat u deze boodschap deelt, "Creëer meedogenloos uw slimme verticale!".

Vertaling door Robert Steuckers