Ο ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Μέρος Α’ Του Νίκου Λάου

Το τέλος του 20ού αιώνα και η αρχή του 21^ου αιώνα αποτελούν μια περίοδο ιστορικού τέλους των μεγάλων κλασσικών πολιτικών ιδεολογιών. Τα τελευταία 200 χρόνια, σε πολιτικό επίπεδο, η ανθρωπότητα ασχολήθηκε κυρίως με τρεις μεγάλες ιδεολογίες.

Η ιδεολογία που γεννήθηκε πρώτη από τις τρεις και σήμερα βιώνει υπαρξιακή αγωνία είναι ο φιλελευθερισμός. Σε αυτό το σημείο πρέπει να επισημάνουμε ότι ο φιλελευθερισμός δεν είναι απλώς το οικονομικό μοντέλο της αγοράς του Άνταμ Σμιθ, αλλά μια ολοκληρωμένη ιδεολογία, που περιλαμβάνει στάσεις, αντιλήψεις και αξίες για ολόκληρο το φάσμα της ζωής του ανθρώπου. Αυτό το τονίζουμε εξ αρχής διότι υπάρχουν ορισμένοι φιλελευθέροι που, ακολουθώντας την παράδοση των φυσιοκρατών, προσπαθούν να μας πείσουν ότι ο φιλελευθερισμός δεν είναι μια ιδεολογία αλλά είναι ένα φυσικό δεδομένο και ότι οι νόμοι της φιλελεύθερης οικονομίας χαρακτηρίζονται από την αναγκαιότητα που έχει ο νόμος της βαρύτητας. Όμως η αλήθεια είναι ότι ο φιλελευθερισμός δεν είναι ένα φυσικό δεδομένο, αλλά είναι μια ιδεολογική κατασκευή, η οποία μάλιστα, όπως θα εξηγήσουμε στη συνέχεια, έχει υποστεί σημαντικές ιστορικές μεταλλάξεις.

Ο Καρλ Μαρξ, μελετώντας το αστικό σύστημα, ανέλυσε μεθοδικά τον φιλελευθερισμό και τον καπιταλισμό και απέδειξε ότι δεν έχουμε να κάνουμε με φυσικά δεδομένα, ούτε με αδήριτες πολιτικές και οικονομικές καταστάσεις, αλλά με μια ιδεολογία. Ο καπιταλισμός είναι δημιούργημα συγκεκριμένων συνειδήσεων, οι οποίες δημιούργησαν αυτό το ιδεολογικό κατασκεύασμα, με τις θεωρίες του και τις αξίες του, και το επέβαλαν στη ζωή των υπολοίπων ανθρώπων, επιχειρώντας μάλιστα να το παρουσιάσουν ως τη φυσική τάξη πραγμάτων. Όμως πρόκειται για ένα τεχνητό δεδομένο. Με άλλα λόγια ο φιλελευθερισμός είναι ιδεολογία και όχι φυσικό δεδομένο. Θα μπορούσαμε να ονομάσουμε τον φιλελευθερισμό την «πρώτη ιδεολογία», διότι, στη νεότερη ιστορία, γεννήθηκε πρώτη και διαρκεί περισσότερο από τις υπόλοιπες δύο ιδεολογίες.

Η «δεύτερη ιδεολογία», από πλευράς ιστορικής εξέλιξης, ήταν ένα είδος κριτικής απάντησης στον φιλελευθερισμό και πρόκειται για τον Μαρξισμό. Ο Καρλ Μαρξ έγραψε σε μια επιστολή του προς τον Arnold Ruge, το 1843: «Η μεταρρύθμιση της συνείδησης συνίσταται πλήρως στο να κάνουμε τον κόσμο να έχει επίγνωση των δικών του συνειδησιακών περιεχομένων, στο να τον ξυπνήσουμε από το όνειρό του για τον εαυτό του, στο να του εξηγήσουμε τις ίδιες του τις πράξεις». Ο Μαρξισμός ήταν μια πολύ σημαντική ιδεολογική στάση απέναντι στον φιλελευθερισμό, αλλά, στην καρδιά τού Μαρξισμού, υπάρχει μια σημαντική αποδοχή συγκεκριμένων στοιχείων της φιλελεύθερης ιδεολογίας. Έτσι ο Μαρξισμός ήταν η απόρριψη του καπιταλισμού, αλλά συγχρόνως ήταν και η αποδοχή ορισμένων κεντρικής σημασίας αξιών τού φιλελευθερισμού. Για παράδειγμα, υιοθετώντας συγκεκριμένα στοιχεία της φιλελεύθερης ανθρωπολογίας, ο Μαρξισμός θεωρεί ότι η καπιταλιστική κοινωνία ήταν ανώτερη από τη φεουδαρχική κοινωνία και ότι η κομμουνιστική κοινωνία θα είναι ακόμη καλύτερη και ανώτερη από την καπιταλιστική κοινωνία. Με άλλα λόγια, ενώ για τον Μαρξισμό, η καπιταλιστική κοινωνία πρέπει να αντικατασταθεί από την κομμουνιστική, ωστόσο, ο Μαρξισμός υποστηρίζει τον καπιταλισμό έναντι των προκαπιταλιστικών κοινωνιών.

Ο Μαρξισμός είναι στην ουσία μια μετακαπιταλιστική ιδεολογία και οι Μαρξιστές θεωρούν ότι η ιδεολογία τους είναι το μέλλον του καπιταλισμού. Γι’ αυτό ο Μαρξ ισχυρίζεται πολλές φορές ότι η μετάβαση στον κομμουνισμό προϋποθέτει τη μετάβαση στον καπιταλισμό και ότι από τον καπιταλισμό και τους αστούς εξαρτάται ακόμη και η διανοητική και ηθική εξέλιξη των κοινωνικών δυνάμεων που θα οδηγήσουν στον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό τής κοινωνίας. Αυτή η ιδεολογία, ο Μαρξισμός, είναι η δεύτερη κατά σειρά που ανέκυψε στο ιστορικό προσκήνιο και είχε τεράστια επιρροή και επιτυχία στον 20ό αιώνα. Ο Μαρξισμός, στον 20ό αιώνα, εξαπλώθηκε στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου και έκανε τον καπιταλισμό να αντιμετωπίζεται από μεγάλα κομμάτια της ανθρωπότητας ως κάτι ηθικά απαράδεκτο. Η ιστορία του Μαρξισμού στον 20ό αιώνα ήταν πράγματι σημαντική και εντυπωσιακή. Ειδικά μάλιστα στη Ρωσία, όπου έγινε η επίσημη ιδεολογία του καθεστώτος, ήταν μια καταστροφική και αιματηρή εμπειρία, αλλά, ωστόσο, ήταν μια θεμελιώδης πολιτική εξέλιξη η οποία άγγιξε και επηρέασε το σύνολο όλων των επιπέδων της πραγματικότητας της ρωσικής ιστορίας.

Η «τρίτη ιδεολογία» είναι ο φασισμός, ή εθνικισμός, ή εθνικοσοσιαλισμός του 20ού αιώνα. Η τρίτη πολιτική ιδεολογία λοιπόν είναι μια οικογένεια πολιτικών θεωριών, οι οποίες έχουν ορισμένα πολύ σημαντικά κοινά χαρακτηριστικά. Αυτή η ιδεολογία ήταν επίσης μια μεγάλη ιδεολογική αντίθεση προς τον καπιταλισμό. Στις ρίζες τής τρίτης ιδεολογίας βρίσκεται η απόρριψη του φιλελευθερισμού και του καπιταλισμού. Συγχρόνως η τρίτη ιδεολογία απέρριψε και τον Μαρξισμό, με τον ισχυρισμό ότι, από τη σκοπιά των υποστηρικτών της τρίτης ιδεολογίας, ο Μαρξισμός δεν ήταν επαρκώς αντίθετος προς την ουσία του καπιταλισμού-φιλελευθερισμού. Η τρίτη ιδεολογία είναι επίσης ένα σημαντικό πολιτικό και ιδεολογικό συστήμα, ιστορικά αποδεδειγμένο και πραγματωμένο, όπως οι άλλες δύο ιδεολογίες. Με άλλα λόγια τα καθεστώτα του Χίτλερ και του Μουσολίνι, όπως επίσης τα καθεστώτα του Μαρξισμού και του φιλελευθερισμού αποτελούν όλα ιστορικά γεγονότα, δηλαδή έχουν αυτοπραγματωθεί ιστορικά, και συγχρόνως αποτελούν θεωρητικά συστήματα. Έτσι οι τρεις προαναφερθείσες μεγάλες ιδεολογίες μπορούν να μελετηθούν και να συγκριθούν μεταξύ τους τόσο ως θεωρητικά συστήματα όσο και ως πρακτικά ιστορικά δεδομένα.

Άνοδος και πτώση

Η ιδεολογία που γεννήθηκε τελευταία, δηλαδή αυτό που ονομάσαμε τρίτη ιδεολογία, ήταν η πρώτη που ηττήθηκε ιστορικά. Η τρίτη ιδεολογία ηττήθηκε και περιθωριοποιήθηκε το 1945 και μόνο περιφερειακά κατάλοιπα αυτής της ιδεολογίας επιβίωσαν σε ορισμένα μέρη του Τρίτου Κόσμου, ειδικά στον αραβικό κόσμο. Το καθεστώς Νάσερ στην Αίγυπτο, τα καθεστώτα του Μπάαθ στο Ιράκ (Σαντάμ Χουσεΐν) και στην Συρία (Χαφέζ και Μπασάρ αλ-Άσαντ), καθώς και το καθεστώς Καντάφι στη Λιβύη αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα ενός είδους καθεστώτος της τρίτης ιδεολογίας. Αυτά τα περιφερειακά είδη τρίτης ιδεολογίας έχουν όλα πλέον καταρρεύσει, με εξαίρεση το καθεστώς Άσαντ στη Συρία, που βρίσκεται τώρα υπό αποδόμηση. Συνεπώς ο φασισμός στην Ευρώπη ηττήθηκε το 1945 και τώρα βιώνουμε την ήττα των τελευταίων θυλάκων φασισμού στον Τρίτο Κόσμο, με την πτώση των τελευταίων μεταφασιστικών καθεστώτων στον αραβικό κόσμο.

Συνεπώς, σήμερα, ο φασισμός και ο εθνικοσοσιαλισμός είναι ηττημένα συστήματα. Επίσης ηττημένο σύστημα είναι και ο κομμουνισμός, εφόσον έχει καταρρεύσει το σοβιετικό και το μαοϊκό σύστημα, παρά την επιβίωση ορισμένων μικρών κομμουνιστικών θυλάκων ανά τον κόσμο. Συγχρόνως η αντιρατσιστική νομοθεσία και η ιδεολογία και νομοθεσία περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Δύση αποτελούν τη χαριστική βολή της φιλελεύθερης ολιγαρχίας προς τα πτώματα των ιδεολογικών αντιπάλων της.

Τι έχουμε, λοιπόν, σήμερα σε πολιτικό και ιδεολογικό επίπεδο; Έχουμε την πρώτη ιδεολογία, η οποία βρίσκεται σε μια ιδιαίτερη ιστορική θέση. Ο φιλελευθερισμός πολέμησε εναντίον του κομμουνισμού και εναντίον του φασισμού. Ο φιλελευθερισμός νίκησε πρώτα την τρίτη πολιτική ιδεολογία (φασισμό-εθνικισμό-εθνικοσοσιαλισμό) και έπειτα νίκησε και τη δεύτερη πολιτική ιδεολογία (κομμουνισμό).

Η τραγωδία του φιλελευθερισμού

Σήμερα ο φιλελευθερισμός αποτελεί τη μόνη μεγάλη πολιτική ιδεολογία με την οποία ασχολούμαστε, αλλά, καθώς ο φιλελευθερισμός έχασε πλέον τους μεγάλους ιδεολογικούς του αντιπάλους, δηλαδή τη δεύτερη και την τρίτη ιδεολογία, ο φιλελευθερισμός χάνει ραγδαία και ο ίδιος το ουσιαστικό περιεχόμενό του, την ταυτότητά του, τη θεωρητική του συνέπεια. Γι’ αυτό ο φιλελευθερισμός παύει να υπάρχει πλέον ως πολιτική ιδεολογία και εκπίπτει σε καθημερινή πρακτική και σε μέθοδο διαχειριστικότητας της εξουσίας, χωρίς καμιά συζήτηση περί νοήματος και στρατηγικών υπαρξιακών στόχων. Μάλιστα ορισμένοι υποστηρικτές του φιλελευθερισμού είναι τόσο ανόητοι, διεφθαρμένοι και αυτοκαταστροφικοί ώστε δηλώνουν με υπερηφάνεια το τέλος των ιδεολογιών και ότι «έπεσαν οι ταμπέλες και οι διαχωριστικές γραμμές», αγνοώντας ότι αυτό το τέλος οδηγεί στην αποσύνθεση και του ίδιου του φιλελευθερισμού και ότι, γενικότερα, καθιστά την πολιτική ζωή ανόητη.

Σήμερα είμαστε όλοι φιλελεύθεροι στην καθημερινή μας ζωή, θα πουν κάποιοι, επειδή ζούμε στη «φιλελεύθερη δημοκρατία», στο κοινοβουλευτικό σύστημα, στο οικονομικό σύστημα του καπιταλισμού της αγοράς, και παραδεχόμαστε, ή εξαναγκαζόμαστε να παραδεχθούμε, τη θεωρία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις υπόλοιπες φιλελεύθερες θέσεις. Αυτές οι φιλελεύθερες αρχές επιβάλλονται πλέον με τέτοιον τρόπο ώστε να βιώνονται από τις μάζες ως η φυσική τάξη των πραγμάτων, ως μια φυσική αναγκαιότητα, και όχι ως μια ιδεολογική κατασκευή, μεταξύ διαφορετικών ιδεολογικών κατασκευών. Έτσι, σταδιακά, μέσω του φιλελευθερισμού, η νομοτέλεια, μια ισοπεδωτική και υπνωτιστική αναγκαιότητα και ένας διαχειριστικός αυτοματισμός παίρνουν τα πρωτεία έναντι του γνησίως «πολιτικού». Με αυτόν τον τρόπο οι θεσμοί και οι αξίες παύουν να είναι πραγματώσεις της προθετικότητας μιας συλλογικής συνείδησης και παύουν να πρέπει να αποδεικνύουν ανά πάσα στιγμή την αξία τους στους δημιουργούς τους. Επιβάλλονται και λειτουργούν αυτόματα, όπως λ.χ. η εισπνοή και η εκπνοή, ή η βαρύτητα.

Αυτό το καθεστώς της αναγκαιότητας και της αυτοματικής διαχειριστικότητας, επιβαλλόμενο μέσω της φιλελεύθερης ρητορείας, αποτελεί τον στρατηγικό στόχο και τη στρατηγική νίκη της φιλελεύθερης ολιγαρχίας στον 20ό αιώνα, η οποία φιλελεύθερη ολιγαρχία θέλει αφενός να προβάλλεται στις μάζες ως φιλελεύθερη δημοκρατία, αφετέρου να εξαλείψει την ουσία τής πολιτικής (ώστε να καταργήσει την ουσία της δημοκρατίας, αλλά όχι το τυπικό σύστημα της δημοκρατίας) και να μετατρέψει το ανθρώπινο υποκείμενο σε οικονομικό ζώο.

Η πρώτη ιδεολογία, δηλαδή ο φιλελευθερισμός, δεν παράγει λιγότερο ολοκληρωτισμό και δεσποτισμό από ό,τι οι δύο μεγάλοι του αντίπαλοι, η δεύτερη και η τρίτη ιδεολογία, αλλά απλώς ο φιλελευθερισμός παράγει ολοκληρωτισμό και δεσποτισμό με απείρως πιο επιδέξιο τρόπο από ό,τι οι άλλες δύο μεγάλες ιδεολογίες και γι’ αυτό, παρ’ ότι ο φιλελευθερισμός είναι πηγή κοινωνικής δυστυχίας, έχει κατορθώσει να επιβιώσει ιστορικά περισσότερο από όσο η δεύτερη και η τρίτη ιδεολογία.

Στο δεύτερο μέρος της παρούσας πολιτικής έρευνάς μας, που θα δημοσιευθεί στο φύλλο τής ερχόμενης Δευτέρας, θα αναλύσουμε τη μυστική ολιγαρχική ατζέντα του φιλελευθερισμού, ανατρέχοντας σε μια μακρά ιστορική περίοδο μέχρι σήμερα, και θα αναδείξουμε τους άξονες και τος ζυμώσεις που λαμβάνουν χώρα σήμερα στην Ευρώπη για την ανάδειξη της «τέταρτης ιδεολογίας», όπως την έχει ονομάσει ο Αλεξάντερ Ντούγκιν, ο οποίος είναι σήμερα ένας καινοτόμος πολιτειολόγος και καθηγητής γεωπολιτικής στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας. Επίσης θα παρακολουθήσουμε αντίστοιχα ρεύματα αναζήτησης της «τέταρτης ιδεολογίας», τα οποία αναπτύσσονται στη Γαλλία, στη Μεγάλη Βρετανία και στις ΗΠΑ. Ο ιδεολογικός πόλεμος δεν τελείωσε. Ετοιμάζεται να επανεμφανιστεί στο ιστορικό προσκήνιο ακόμη δραματικότερος. Εξ ου και η «Αραβική Άνοιξη», η συριακή κρίση, η επάνοδος της γεωπολιτικής στο πολιτικό προσκήνιο, η τραπεζοκρατορία της Ευρωζώνης και της FED, ο φιλελευθερισμός αλά Τζορτζ Σόρος, τα Μνημόνια-τοτέμ και οι κυβερνήσεις-φύλακες των Μνημονίων, οι αντιρατσιστικές νομοθεσίες-«οπερέτες» κ.ο.κ. Όλες αυτές οι κινήσεις είναι πράξεις επέκτασης και σταθεροποίησης της εξουσίας τής φιλελεύθερης ολιγαρχίας και συγχρόνως οχυρωματικές ενέργειες της φιλελεύθερης ολιγαρχίας απέναντι στον επερχόμενο νέο ιδεολογικό πόλεμο.