११ नोभेम्बर, रियादमा  प्यालेस्टाइन समस्यालाई लिएर एक आपतकालीन अरब-इस्लामी देशहरूको  शिखर सम्मेलन सम्पन्न भयो। यो एक अत्यन्तै महत्वपूर्ण घटना हो।

यस सम्मेलनमा असद र एर्दोगान दुवैको सहभागिता महत्त्वपूर्ण थियो। केही समयअघिसम्म यस्तो भेट सम्भव थिएन। त्यस सम्मेलनमा साउदी अरेबियाका प्रमुख मोहम्मद बिन सलमानले प्यालेस्टाइनको कुरा मात्र गरेनन्, उनले इरान र हेज्बोल्लालाई पनि समर्थन गर्नुपर्ने आवश्यकता बारे कुरा गरे। जुन निकै चकित पार्ने कुरा हो। किनकि, हालसम्म साउदी अरेबिया र इरानलाई एक अर्काको दुश्मन मानिएको थियो। यो कुरा हेज्बोल्लासँगको सम्बन्धमा पनि सत्य हो।

आफ्नो भाषणमा अन्त्यमा मोहम्मद बिन सलमानले स्पष्ट रूपमा भने कि अहिले प्रश्नमा परेको केवल प्यालेस्टाइनको अस्तित्व मात्र होइन। मक्का पछि इस्लामको दोस्रो पवित्र स्थल, अल-अक्सा मस्जिदको भविष्य पनि हो। स्मरण गराउन चाहन्छु कि ७ अक्टोबर २०२३ मा हमासले सञ्चालन गरेको आक्रमणको नाम "अल-अक्सा फ्लड" थियो। जसको नामाकरण यस पवित्र स्थलमाथि परेको खतराका कारण गरिएको थियो। हमासका नेताहरूले गाजामा इजरायलको स्थलगत कारबाही सुरु भएलगत्तै यस्तो आकस्मिक अरब-इस्लामी शिखर सम्मेलन तुरुन्तै बोलाइने अपेक्षा गरेका थिए। हालसम्म गाजामा, हमासको नेतृत्व (र हिजबुल्लाहको समेत) लगभग केही बाँकी छैन। तर यो शिखर सम्मेलन हालै मात्र सम्पन्न भएको छ।

प्रश्न: अहिले किन?

स्पष्ट यो छ कि यो ट्रम्पका कारण भएको हो। ट्रम्प दक्षिणपन्थी जियोनिज्मका समर्थक हुन्। नेतन्याहु र यस्ता कट्टरपन्थीहरू जस्तै स्मोत्रिच, बेन गभिर, र रब्बी डोभ लिओरपनि हुन। उनीहरूले खुलेआम घोषणा गरेका छन् कि अल-अक्सा मस्जिदलाई सकेसम्म चाँडो विस्फोट गराउनुपर्छ। ट्रम्पको चुनाव पछि, साहसी बनेका स्मोत्रिचले खुलेआम भने कि अब यो समयमा पश्चिमी किनारमा रहेका प्यालेस्टिनीहरूको पनि विनाश गर्नुपर्छ। इजरायलको पक्कै पनि अल-अक्सा मस्जिदमा विस्फोट गर्ने योजना छ। महमुद अब्बासले गाजामा आफ्ना जनताको नरसंहार भैरहेको बेला संयमपूर्ण स्थिति कायम राख्न र प्यालेस्टिनी समस्याको अन्तिम समाधानका लागि जति नै प्रयास गरेता पनि उनी स्वयं पनि जियोनिस्टहरूको कठोर इच्छाशक्तिबाट बच्न सकेनन्। ट्रम्पले यी प्रक्रियालाई तीव्र बनाएका छन्। अब पश्चिमसँग सम्बन्ध राख्ने मामलामा संयमपूर्ण दृष्टिकोण राख्ने पक्षधरहरूसँग कुनै पनि तर्क बाँकी छैन। इजरायल प्यालेस्टिनी जनसंख्यालाई इजरायलबाट नष्ट वा निर्वासित गर्न, अल-अक्सा मस्जिद भत्काउन र तेस्रो मन्दिर निर्माणको कार्य प्रारम्भ गर्न दृढ संकल्पित छ। दक्षिणपन्थी जायोनिस्ट इत्जाक शापिराले लेखेको र यहूदी मसीहाई सिद्धान्तकार डोव लिओरले २००९ मा अनुमोदन गरेको पुस्तक "राजाको तोरा"मा सबै "इजरायलका शत्रुहरू," जसमा महिला, बालबालिका र वृद्धहरू समेत छन्, जसको शारीरिक विनाशको प्रत्यक्ष आह्वान गरिएको छ। यसै प्रकार, इजरायलीहरूले गाजामा आफ्नो योजना मुताविक कार्य गरिरहेका छन् र अहिले उनीहरूको विजयको लक्ष्य जोर्डन नदीको पश्चिमी किनारामा रहेको प्यालेस्टिनी स्वायत्त क्षेत्र (संयुक्त राष्ट्रसंघले मान्यता दिएको एक राज्य) रहेको छ।

यी सबै कारकहरूले इस्लामिक संसारका नेताहरूलाई आन्तरिक विवादहरूलाई पार गर्न बाध्य पार्यो र सबै सँगै रियादमा भेला भए। एर्दोगानले इजरायललाई बहिष्कार गर्न आह्वान गरे। बिन सलमानले प्यालेस्टाइनको मान्यता र प्यालेस्टिन, लेबनान र इरानविरुद्धको सियोनिस्ट आक्रमणको सामना गर्न सबै इस्लामिक राष्ट्रहरूको एकताका लागि आह्वान गरे। यसैबीच, इजरायलले सिरियामा पनि आक्रमण गरिरहेको छ। त्यसैले असदको उपस्थिति धेरै प्रतीकात्मक रह्यो।

अन्ततः इस्लामिक ध्रुव बहुध्रुवीय विश्वको एक महत्वपूर्ण हिस्सा बन्ने क्रममा देखिन थालेको छ, यद्यपि निकै ढिलो गरी यो प्रक्रिया सुरु भएको हो। सायद अझै पनि नेताहरूले एकताबाट टाढा रहँदै अाएका छन्। पश्चिमसँग सम्झौता गर्न रुचाउँछन्। तर, अब यो उनीहरूको लागि निकै खतरनाक बन्दै गएको छ। आफ्नै देशको मुस्लिम जनसंख्या, उनीहरूको निष्क्रियता देख्दै, पलपलमा प्यालेस्टिनीहरूको सामूहिक संहार हेरिरहेको र आफ्नो धार्मिक पवित्र स्थलको विनाशको प्रतीक्षा गरिरहेको छ। अब यसलाई धेरै समय सहन उनीहरू इच्छुक छैनन्। मुस्लिमहरूलाई एकताबद्ध गर्न केवल साझा दुश्मनसँगको साझा युद्धबाट मात्र संभव छ। त्यो उनीहरूको ढोका सम्म आइपुगेको छ।