Σε πρόσφατη βαρυσήμαντη συνέντευξη που παραχώρησε ο Ρώσος διανοούμενος Αλεξάντερ Ντούγκιν στον Γερμανό δημοσιογράφο Manuel Ochsenreiter αναφέρεται στον φιλελευθερισμό, τονίζοντας ότι είμαστε μάρτυρες μιας δραματικής αλλαγής αυτής της ιδεολογίας. Σύμφωνα με τον Ντούγκιν ο φιλελευθερισμός γίνεται ολοένα και πιο επικίνδυνος και καταστροφικός.

Πώς αναγνωρίζεις μια τέτοια αλλαγή;

Ντούγκιν: Μπορούμε να παρατηρήσουμε μια συγκεκριμένη «ιεροτελεστία μετάβασης». Ως εκ τούτου, ερμηνεύω ως μετάβαση την κατάσταση στην οποία κορυφώθηκε η προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ, δηλαδή την πτώση του από δυνάμεις της παγκοσμιοποιητικής ελίτ που εκπροσωπείται από τον Τζο Μπάιντεν. Αυτό δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια «ιεροτελεστία μετάβασης», η οποία ενσαρκώνεται από τις ομοφυλοφιλικές παρελάσεις, τις εξεγέρσεις BLM (Black Lives Matter), τις ιμπεριαλιστικές LGBT (Lesbian Gay Bisexual Transgender) επιθέσεις, την παγκόσμια εξέγερση του ακραίου φεμινισμού και τη θεαματική άνοδο του μετα-ανθρωπισμού και της ακραίας τεχνοκρατίας. Υπάρχουν βαθιές διανοητικές και φιλοσοφικές διαδικασίες πίσω από όλα αυτά. Και αυτές οι διαδικασίες έχουν αντίκτυπο στον πολιτισμό και την πολιτική.

Γράφεις ότι ο φιλελευθερισμός έχει μείνει "μόνος"...

Ντούγκιν: Ο σύγχρονος φιλελευθερισμός φαίνεται να έχει χάσει τους εχθρούς του μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτό είναι μοιραίο για αυτή την ιδεολογία, όπως ορίζεται κυρίως από την οριοθέτηση της. Στην «Τέταρτη Πολιτική Θεωρία» μου, ο φιλελευθερισμός ορίζεται ως η πρώτη θεωρία για την καταπολέμηση των δύο «κύριων εχθρών», δηλαδή του κομμουνισμού (δεύτερη θεωρία) και του φασισμού (τρίτη θεωρία). Και οι δύο είχαν αμφισβητήσει τον φιλελευθερισμό: Ο φιλελευθερισμός ισχυρίζεται ότι είναι η πιο σύγχρονη και προοδευτική θεωρία. Αλλά τόσο ο κομμουνισμός όσο και ο φασισμός έκαναν τον ίδιο ισχυρισμό. Το 1990 ο κομμουνισμός και ο φασισμός θεωρήθηκαν ηττημένοι.

Αυτή η ιστορική καμπή συνήθως ονομάζεται «μονοπολική στιγμή» (Charles Krauthammer) και ήταν κάτι πρόωρο όπως γνωρίζουμε σήμερα, όπως αναφέρθηκε ακόμη και από τον Francis Fukuyama στο «Τέλος της Ιστορίας». Στη δεκαετία του 1990, ωστόσο, φαινόταν ότι ο φιλελευθερισμός δεν είχε πλέον αντιπάλους. Οι μικρότερες ανερχόμενες αντι-φιλελεύθερες συμμαχίες της δεξιάς, της αριστεράς και των «εθνικών μπολσεβίκων» δεν ήταν πραγματική πρόκληση. Η απουσία των «εχθρών» του για τον φιλελευθερισμό σήμαινε επίσης ότι είχε χάσει την αυτοεπιβεβαίωση του. Εδώ βλέπουμε πολύ καθαρά την «μοναξιά», την οποία φυσικά δεν εννοώ με μελαγχολική έννοια. Ως εκ τούτου, η μετάβαση στον Φιλελευθερισμό 2.0 με μια «νέα ώθηση» ήταν σχεδόν αναπόφευκτη.

Πώς θα το περιγράφατε αυτό;

Ντούγκιν: Ένας αντίπαλος έπρεπε να επιστρέψει. Αλλά στην πραγματικότητα μόνο οι αδύναμες, ανελεύθερες συμμαχίες που μπορούν να περιγραφούν ως «εθνικοί Μπολσεβίκοι» προσφέρθηκαν, ακόμη και αν τα ίδια τα λεγόμενα κινήματα δεν το βλέπουν έτσι. Ίσως είναι πιο κατανοητό αν κάποιος διαιρέσει τα νέα πολιτικά στρατόπεδα σε παγκοσμιοποιητές (Φιλελευθερισμός 2.0) και αντι-παγκοσμιοποιητές. Δεν πρέπει να ξεχνάμε: Ο φιλελευθερισμός 1.0 δεν θα «μεταρρυθμιστεί», θα γίνει επίσης ο «εχθρός» του Φιλελευθερισμού 2.0. Μπορούμε ίσως ακόμη και να μιλήσουμε για μια «μετάλλαξη». Επειδή υπάρχουν επίσης παλαιού τύπου φιλελεύθεροι που τώρα έλκονται περισσότερο από το στρατόπεδο των αντι-παγκοσμιοποιητών επειδή απορρίπτουν τον απεριόριστο, ηδονιστικό και ολοκληρωτικό ατομικισμό του Φιλελευθερισμού 2.0.

Δηλαδή φιλελεύθεροι εναντίον φιλελευθέρων;

Ντούγκιν: Ο φιλελευθερισμός 2.0 μπορεί να θεωρηθεί ως ένα είδος «πέμπτης φάλαγγας» μέσα στο φιλελευθερισμό. Και ο νέος φιλελευθερισμός είναι βάναυσος και ανυπότακτος, δεν συζητά πλέον, δεν προκαλεί συζήτηση. Είναι μια «κουλτούρα ακύρωσης», στιγματίζει τους αντιπάλους της, τους αποκλείει. Οι «παλιοί» φιλελεύθεροι πέφτουν επίσης θύματα αυτού, όπως φαίνεται σχεδόν τακτικά στην Ευρώπη σήμερα. Ποια είναι τα θύματα της «ακύρωσης κουλτούρας»; Ίσως φασίστες ή κομμουνιστές; Τις περισσότερες φορές είναι καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι και συγγραφείς που έχουν βρεθεί εντελώς στα κυρίαρχα νερά, αλλά τώρα ξαφνικά στοχοποιούνται. Ο φιλελευθερισμός 2.0 αφήνει το σφυρί να αιωρείται κατά παντός.

Η χώρα σας, η Ρωσία, θεωρείται σήμερα ως ένας μεγάλος αντίπαλος της παγκοσμιοποίησης, ειδικά υπό τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν...

Ντούγκιν: Η αναβίωση της Ρωσίας του Πούτιν μπορεί να γίνει κατανοητή ως ένα νέο μείγμα της σοβιετικού τύπου στρατηγικής της αντι-δυτικής πολιτικής και του παραδοσιακού ρωσικού εθνικισμού. Από την άλλη, το φαινόμενο Πούτιν παραμένει μυστήριο, ακόμη και για εμάς τους Ρώσους. Βεβαίως, μπορεί κανείς να αναγνωρίσει στοιχεία «εθνικού μπολσεβικισμού» στην πολιτική του, αλλά και πολλά φιλελεύθερα στοιχεία. Παρεμπιπτόντως, αυτό ισχύει και για το κινεζικό φαινόμενο. Εδώ βλέπουμε και πάλι τον ειδικό κινεζικό κομμουνισμό αναμεμειγμένο με τον αντιληπτό κινεζικό εθνικισμό. Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για την ανάπτυξη του ευρωπαϊκού λαϊκισμού, όπου η απόσταση μεταξύ αριστεράς και δεξιάς εξαφανίζεται όλο και περισσότερο στο σημείο της συμβολικής δημιουργίας της αριστερής-δεξιάς συμμαχίας στην ιταλική κυβέρνηση: Αναφέρομαι στη συμφωνία μεταξύ της «Lega Nord» (δεξιός λαϊκισμός) και του κινήματος των «5 αστέρων» (αριστερός λαϊκισμός). Βλέπουμε το ίδιο φαινόμενο προσχηματισμένο στη λαϊκιστική εξέγερση των «κίτρινων γιλέκων» κατά του προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν στη Γαλλία, στην οποία οι υποστηρικτές της Μαρίν Λεπέν πολέμησαν μαζί με τους υποστηρικτές του Jean-Luc Mélenchon (κομμουνιστικό κόμμα) κατά του φιλελεύθερου κέντρου.

Οι «αριστερές-δεξιές» συμμαχίες που αναφέρατε υπήρχαν μόνο για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, συχνά πολεμούσαν ο ένας τον άλλον περισσότερο από το φιλελεύθερο κέντρο...
Ντούγκιν: Αυτό είναι ένα βασικό σημείο. Δεδομένου ότι οι δυνάμεις της αντι-παγκοσμιοποίησης, οι δεξιο-αριστερές συμμαχίες είναι οι μεγαλύτεροι αντίπαλοι του Φιλελευθερισμού 2.0, πρέπει συνεχώς να τις καταπολεμά, να τις κρατά μικρές και επίσης να τις διεισδύει. Εάν η αριστερά και η δεξιά της αντι-παγκοσμιοποίησης στην Ευρώπη πολεμούν η μια την άλλη περισσότερο από το κέντρο, τότε ο φιλελευθερισμός 2.0 είναι το τρίτο μέρος που θα γελάει. Επιπλέον: Υπάρχει ακόμη και μια ορισμένη τάση από την πλευρά των παρυφών να κάνουν συμφωνίες με το κέντρο στον αγώνα κατά του άλλου περιθωρίου. Πιστεύω ότι μπορείτε να δείτε μια τέτοια κατάσταση σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Έτσι, η παγκοσμιοποίηση κατακερματίζει το στρατόπεδο των αντιπάλων της και αποτρέπει μια ενδεχομένως ισχυρή συμμαχία.

Πώς θα μπορούσε να μοιάζει μια τέτοια «ισχυρή συμμαχία»;

Ντούγκιν: Εάν ο Πούτιν από τη Ρωσία, ο Σι Τζινπίνγκ από την Κίνα, οι ευρωπαίοι λαϊκιστές και τα αντι-δυτικά κινήματα στο Ισλάμ, τα αντικαπιταλιστικά ρεύματα στη Λατινική Αμερική και την Αφρική γνώριζαν ότι αντιτίθενται στον φιλελεύθερο παγκοσμιοποιημένο χαρακτήρα από μια κάπως ενωμένη ιδεολογική θέση και θα είχαν υιοθετήσει ως βάση τον αριστερό/δεξιό και ακέραιο λαϊκισμό, αυτό θα είχε αυξήσει σημαντικά την αντίστασή τους και θα πολλαπλασίαζε ακόμη και τις δυνατότητές του. Έτσι, για να μην συμβεί αυτό, οι παγκοσμιοποιητές δεν άφησαν πέτρα ανεπηρέαστη για να αποτρέψουν οποιοδήποτε ιδεολογικό κίνημα προς αυτή την κατεύθυνση.

Στην έκθεσή σας αναφέρεστε στον Ντόναλντ Τραμπ ως τη «μαία του Φιλελευθερισμού 2.0». Τι εννοείτε;

Ντούγκιν: Έχω ήδη πει ότι μια πολιτική ιδεολογία δεν μπορεί να υπάρξει εάν διαγραφεί ο «ανταγωνισμός φίλου-εχθρού». Χάνει την ταυτότητά του. Το να μην έχεις άλλο εχθρό είναι να αυτοκτονείς ιδεολογικά. Έτσι, ένας σκοτεινός και απροσδιόριστος εξωτερικός εχθρός δεν ήταν αρκετός για να δικαιολογήσει τον φιλελευθερισμό. Δαιμονοποιώντας τη Ρωσία του Πούτιν και την Κίνα του Σι Τζινπίνγκ, οι φιλελεύθεροι δεν θα μπορούσαν πλέον να είναι πειστικοί. Επιπλέον: η υπόθεση της ύπαρξης ενός επίσημου, δομηθέντος ιδεολογικού εχθρού εκτός της φιλελεύθερης ζώνης επιρροής (δημοκρατία, οικονομία της αγοράς, ανθρώπινα δικαιώματα, καθολική τεχνολογία, συνολικό δίκτυο κ.λπ.) μετά την έναρξη της μονοπολικής στιγμής στις αρχές της δεκαετίας του 1990 σε παγκόσμιο επίπεδο θα ισοδυναμούσε με αναγνώριση ενός σοβαρού λάθους. Λογικά, ένας εχθρός από μέσα έπρεπε να εμφανιστεί. Αυτή ήταν μια θεωρητική αναγκαιότητα στην ανάπτυξη ιδεολογικών διαδικασιών κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990.

Αυτός ο εχθρός εκ των έσω εμφανίστηκε πάνω στην ώρα, ακριβώς τη στιγμή που χρειαζόταν περισσότερο. Και είχε ένα όνομα: Ντόναλντ Τραμπ. Ενσάρκωσε το όριο μεταξύ φιλελευθερισμού 1.0 και φιλελευθερισμού 2.0. Αρχικά, έγιναν προσπάθειες να δημιουργηθεί μια σύνδεση μεταξύ του Τραμπ και του «καφέ-κόκκινου Πούτιν». Αυτό έβλαψε σοβαρά την προεδρία του Τραμπ, αλλά ήταν ιδεολογικά ασυνεπές. Όχι μόνο λόγω της έλλειψης πραγματικών σχέσεων μεταξύ Τραμπ και Πούτιν και του ιδεολογικού καιροσκοπισμού του Τραμπ, αλλά και επειδή ο ίδιος ο Πούτιν είναι, στην πραγματικότητα, ένας πολύ πραγματιστής ρεαλιστής.

Όπως και ο Τραμπ, ο Πούτιν είναι λαϊκιστής δημοσκοπήσεων, και όπως και ο Τραμπ, είναι πιο πιθανό να είναι καιροσκόπος χωρίς πραγματικό ενδιαφέρον για μια κοσμοθεωρία. Το εναλλακτικό σενάριο που παρουσιάζει τον Τραμπ ως «φασίστα» είναι εξίσου γελοίο. Επειδή έχει χρησιμοποιηθεί από τους πολιτικούς του αντιπάλους πολύ συχνά, έχει προκαλέσει προβλήματα στον Τραμπ, αλλά ήταν επίσης ασυνεπές. Ούτε ο ίδιος ο Τραμπ ούτε το επιτελείο του αποτελούνταν από «φασίστες» ή εκπροσώπους οποιασδήποτε ακροδεξιάς εξτρεμιστικής τάσης που είχε περιθωριοποιηθεί εδώ και πολύ καιρό στην αμερικανική κοινωνία και υπήρχε μόνο ως ένα είδος ακραίας φιλελεύθερης κουλτούρας περιθωριοποιημένων ή κιτς.

Πώς μπορείτε τελικά να ταξινομήσετε τον Τραμπ;

Ντούγκιν: Ο Τραμπ ήταν και είναι εκπρόσωπος του Φιλελευθερισμού 1.0. Αν παραμερίσουμε όλα τα ξένα καθεστώτα που αντιτίθενται στη φιλελεύθερη ιδεολογία στην πολιτική τους πρακτική, θα μείνει μόνο ένας πραγματικός εχθρός του φιλελευθερισμού, ο ίδιος ο φιλελευθερισμός. Έτσι, για να προχωρήσει, ο φιλελευθερισμός έπρεπε να πραγματοποιήσει μια «εσωτερική κάθαρση». Και είναι ακριβώς αυτός ο παλιός φιλελευθερισμός που έχει ταυτιστεί με τη συμβολική μορφή του Ντόναλντ Τραμπ. Ήταν ο απόλυτος εχθρός στην προεκλογική εκστρατεία του Τζο Μπάιντεν, ο οποίος υπερασπίζεται τον νέο φιλελευθερισμό 2.0. Ο Μπάιντεν μίλησε για την «επιστροφή στο φυσιολογικό». Ο Φιλελευθερισμός 1.0, εθνικός, καπιταλιστικός, πραγματιστικός, ατομικιστικός και σε κάποιο βαθμό φιλελεύθερος, κηρύχθηκε έτσι ως «ανωμαλία».

Ο φιλελευθερισμός επικεντρώνεται στον ατομικισμό, δηλαδή στον ατομικό άνθρωπο. Άλλες ιδεολογίες μιλούν από την άποψη συλλογικοτήτων όπως οι άνθρωποι ή η τάξη. Τι κάνει ο Φιλελευθερισμός 2.0;
Ντούγκιν: Σωστά, πολύ σωστά. Η μορφή του ατόμου παίζει τον ίδιο ρόλο στην κοινωνική φυσική του φιλελευθερισμού με το άτομο στην επιστημονική φυσική. Η κοινωνία αποτελείται από άτομα, τα οποία αποτελούν τη μόνη πραγματική και εμπειρική βάση για μεταγενέστερες κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές κατασκευές. Όλα μπορούν να περιοριστούν στο άτομο. Αυτός είναι ο φιλελεύθερος νόμος. Έτσι, ο αγώνας ενάντια σε κάθε είδους συλλογική ταυτότητα είναι το ηθικό καθήκον των φιλελευθέρων και η πρόοδος μετριέται από το αν αυτός ο αγώνας είναι επιτυχής ή όχι.

Μια ματιά στις δυτικές κοινωνίες δείχνει ότι ο αγώνας ήταν σε μεγάλο βαθμό επιτυχής...

Ντούγκιν: Σε εκείνο το σημείο, όταν οι Φιλελεύθεροι άρχισαν να συνειδητοποιούν αυτό το σενάριο, παρά τις νίκες τους, υπήρχε ακόμα κάτι συλλογικό, κάποιο είδος ξεχασμένης συλλογικής ταυτότητας που έπρεπε επίσης να καταστραφεί. Καλώς ήρθατε λοιπόν στην πολιτική των φύλων! Το να είσαι άντρας και γυναίκα σημαίνει να μοιράζεσαι μια συλλογική ταυτότητα που υπαγορεύει ισχυρές κοινωνικές και πολιτιστικές πρακτικές. Αυτή είναι μια νέα πρόκληση για τον φιλελευθερισμό. Το άτομο πρέπει να απελευθερωθεί από το βιολογικό φύλο, καθώς το τελευταίο εξακολουθεί να θεωρείται ως κάτι αντικειμενικό. Το φύλο πρέπει να είναι καθαρά προαιρετικό και να θεωρείται ως συνέπεια μιας καθαρά ατομικής απόφασης.

Η πολιτική των φύλων ξεκινά από εδώ και αλλάζει την ίδια τη φύση της έννοιας του ατόμου. Οι μεταμοντερνιστές ήταν οι πρώτοι που έδειξαν ότι το φιλελεύθερο άτομο είναι μια ανδρική, ορθολογιστική κατασκευή. Η απλή εξίσωση των κοινωνικών ευκαιριών και λειτουργιών για τους άνδρες και τις γυναίκες, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος αλλαγής φύλου κατά βούληση, δεν επιλύει το πρόβλημα. Η «παραδοσιακή» πατριαρχία εξακολουθεί να επιβιώνει καθορίζοντας τον ορθολογισμό και τους κανόνες. Ως εκ τούτου, έχει συναχθεί το συμπέρασμα ότι η απελευθέρωση του ατόμου δεν είναι αρκετή. Το επόμενο βήμα συνίσταται στην απελευθέρωση του ανθρώπου ή μάλλον της «ζωντανής οντότητας» από το άτομο.

Τώρα πλησιάζει η στιγμή για την τελική αντικατάσταση του ατόμου από την προαιρετική ως προς το φύλο οντότητα, ένα είδος ταυτότητας δικτύου. Και το τελικό βήμα θα είναι τελικά να αντικαταστήσουμε την ανθρωπότητα με ανατριχιαστικά όντα, μηχανές, χίμαιρες, ρομπότ, τεχνητή νοημοσύνη και άλλα είδη γενετικής μηχανικής. Η γραμμή μεταξύ του τι είναι ακόμα ανθρώπινο και τι είναι ήδη μετα-ανθρώπινο είναι το κύριο πρόβλημα της αλλαγής προοπτικής από τον Φιλελευθερισμό 1.0 στον Φιλελευθερισμό 2.0. Ο Τραμπ ήταν ένας άνθρωπος ατομικιστής που υπερασπίστηκε τον ατομικισμό στο παλιό ύφος του ανθρώπινου πλαισίου. Ίσως ήταν ο τελευταίος του είδους του. Ο Μπάιντεν είναι εκπρόσωπος της άφιξης της μετα-ανθρωπότητας.

Μέχρι στιγμής, όλα ακούγονται σαν μια ομαλή πορεία για την ελίτ της παγκοσμιοποίησης. Μπορεί κάποιος να το αντιμετωπίσει αυτό;

Ντούγκιν: Δεν μπορεί κανείς να αποφύγει τη συνειδητοποίηση ότι τόσο ο παλιομοδίτικος εθνικισμός όσο και ο κομμουνισμός έχουν ηττηθεί από τον φιλελευθερισμό. Ούτε ο δεξιός ούτε ο αριστερός ανελεύθερος λαϊκισμός μπορούν να κερδίσουν τη νίκη επί του φιλελευθερισμού σήμερα. Για να μπορέσουμε να το κάνουμε αυτό, θα πρέπει να ενσωματώσουμε την ανελεύθερη αριστερά και την ανελεύθερη δεξιά. Αλλά οι κυβερνώντες φιλελεύθεροι είναι πολύ προσεκτικοί σχετικά με αυτό και προσπαθούν πάντα να αποτρέψουν οποιαδήποτε κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση εκ των προτέρων.

Η κοντόφθαλμη δεξιότητα των ριζοσπαστικών αριστερών και ριζοσπαστικών δεξιών πολιτικών και ομάδων βοηθά μόνο τους φιλελεύθερους να εφαρμόσουν την ατζέντα τους. Ταυτόχρονα, δεν πρέπει να αγνοήσουμε το αυξανόμενο χάσμα μεταξύ του Φιλελευθερισμού 1.0 και του Φιλελευθερισμού 2.0. Φαίνεται ότι η εσωτερική κάθαρση του νεωτερισμού και του μεταμοντερνισμού οδηγεί τώρα σε βάναυση τιμωρία και αφορισμό νέων ειδών πολιτικών όντων, αυτή τη φορά οι ίδιοι οι φιλελεύθεροι θυσιάζονται.

Εκείνοι από αυτούς που δεν θεωρούν τους εαυτούς τους ως μέρος της στρατηγικής «Great Reset» και του άξονα Μπάιντεν-Σόρος, εκείνοι που αρνούνται να απολαύσουν την τελική εξαφάνιση της καλής παλιάς ανθρωπότητας, των καλών ηλικιωμένων ατόμων, της παλιάς καλής ελευθερίας και της οικονομίας της αγοράς. Δεν θα υπάρχει θέση για κανένα από αυτά στον Φιλελευθερισμό 2.0. Θα γίνει μετα-ανθρώπινο, και όποιος αμφισβητεί μια τέτοια νέα έννοια θα είναι ευπρόσδεκτος στην Ενότητα των Εχθρών της Ανοιχτής Κοινωνίας.

Και τότε εμείς, οι Ρώσοι, θα είμαστε σε θέση να τους πούμε: «Είμαστε εδώ για δεκαετίες και αισθανόμαστε λίγο πολύ σαν στο σπίτι μας εδώ. Σας καλωσορίζουμε λοιπόν στην κόλαση, αρχαίε!» Κάθε υποστηρικτής του Τραμπ και συνηθισμένος Ρεπουμπλικάνος θεωρείται τώρα ως δυνητικά επικίνδυνο άτομο, όπως είμαστε εμείς εδώ και πολύ καιρό. Ας ενταχθούν λοιπόν οι Φιλελεύθεροι 1.0 στις τάξεις μας! Για να γίνει αυτό, δεν είναι απαραίτητο να γίνει κάποιος ανελεύθερος, φιλοκομμουνιστής ή υπερεθνικιστής. Τίποτα τέτοιο! Ο καθένας μπορεί να κρατήσει τις παλιές καλές προκαταλήψεις του για όσο χρονικό διάστημα θέλει. Η «Τέταρτη Πολιτική Θεωρία» παρουσιάζει μια μοναδική θέση όπου η αληθινή ελευθερία είναι ευπρόσδεκτη: Την ελευθερία να αγωνιζόμαστε για την κοινωνική δικαιοσύνη, να είμαστε πατριώτες, να υπερασπιζόμαστε το κράτος, την εκκλησία, τον λαό, την οικογένεια και να παραμένουμε άνθρωποι.

Μετάφραση από τα γερμανικά : Λ. Ιουστινιάνης