Η Τέταρτη Πολιτική Θεωρία (και ο Ευρασιανισμός ως γεωπολιτικό - γεωπολιτισμικό πεδίο εφαρμογής της) δεν αποτελεί άλλη μία ιδεολογία, ούτε κάποια ιδεολογική σύνθεση πάνω στις υπάρχουσες ιδεολογίες της Νεωτερικότητας, όπως για παράδειγμα ο Εθνικομπολσεβικισμός. Κάτι τέτοιο θα υπονοούσε ότι δεν είναι τίποτα άλλο παρά μία ακόμα υποκειμενικότητα του νεωτερικού ορθολογισμού. Η Τέταρτη Πολιτική Θεωρία αποτελεί μία ευρύτερη πολιτική θέση-έκφραση που ανήκει σε μία βαθύτερη στοιβάδα της πολιτικής φιλοσοφίας, όπως ο καθηγητής Ντούγκιν το περιέγραψε πολύ παραστατικά στο βιβλίο «Πολιτικός Πλατωνισμός».

Είναι μία θεωρία που με επιστημονικά κριτήρια και μεθοδολογία, περιγράφει, πρωτίστως, με κοινωνιολογικούς και φιλοσοφικούς όρους την πραγματικότητα, λαμβάνοντας υπ' όψιν όλες τις πτυχές της ιστορίας του ανθρώπινου πνεύματος και στη συνέχεια προτείνει τον τρόπο προσαρμογής σε αυτήν ή την αποφυγή των δυσμενών συνθηκών που επέφεραν οι νεωτερικοί αιώνες του ψυχρού ορθολογισμού (ρασιοναλισμού) και εμπειρισμού που συσκότισαν τον Ορθό Λόγο. Με λίγα λόγια δεν αποτελεί κάποιο ιδεολογικό δόγμα και γι' αυτό το λόγο είναι ουσιωδώς πλουραλιστική.

Γιατί όμως δεν είναι μία ακόμα ιδεολογία:

Πρώτον, η έννοια της ιδεολογίας αποτελεί προϊόν του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού που με τη σειρά του εγκαινίασε την Νεωτερική εποχή την οποία αμφισβητεί θεμελιωδώς η Τέταρτη Πολιτική Θεωρία (και συνεπώς και το γεωπολιτικό πεδίο εφαρμογής της που είναι ο Ευρασιανισμός). Η 4ΠΘ εξηγεί, εκτός των άλλων, και τον ρασιοναλιστικό τρόπο με τον οποίο κάθε ιδεολογία του Δυτικού Διαφωτισμού απομόνωσε ένα μεταφυσικό στοιχείο της κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας αποκόπτοντάς το από τη διαλεκτική του σχέση με τα υπόλοιπα. Μία διαλεκτική σχέση που υφίστατο κατά την Προνεωτερική εποχή. Ο Φιλελευθερισμός ως Πρώτη ιδεολογία απομόνωσε το Άτομο που εκφράζεται από το καπιταλιστικό μοντέλο παραγωγικών σχέσεων, ο Μαρξισμός ως Δεύτερη την Τάξη που εκφράζεται από το κομμουνιστικό/σοσιαλιστικό και ο Φασισμός ως Τρίτη, τη Φυλή ή το Έθνος το οποίο εκφράζεται και από τα δύο παραγωγικά μοντέλα ανάλογα με την γεωπολιτική θέση και τις πολιτισμικές καταβολές κάθε λαού. Κάθε μία από αυτές τις ιδεολογίες έχει τα δικά της τελεολογικά οράματα (πάντα πάνω στο γραμμικό προοδευτικό σχήμα αντίληψης του χρόνου από την Νεωτερικότητα κι έπειτα) και τα οποία έχουν σκοπό να ακεραιωθούν στον χρόνο αποκομμένα από τα υπόλοιπα· δηλαδή αντιδιαλεκτικά. Κατά την μεταμοντέρνα περίοδο που βιώνουμε σήμερα ο φιλελευθερισμός είναι αυτός που επιθυμεί απεγνωσμένα την ολοκλήρωσή του προτάσσοντας τα οργουελικά μετανθρωπικά του οράματα για το μέλλον. Η 4ΠΘ, ωστόσο, εξετάζοντας την πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα σε ένα βαθύτερο φιλοσοφικό επίπεδο δεν εγκλωβίζεται μέσα στα νεωτερικά ιδεολογικά στεγανά αλλά εξετάζει την πραγματικότητα ρεαλιστικά και επαναφέρει τη διαλεκτική σχέση αυτών των μεταφυσικών στοιχείων, η οποία επιβεβαιώνεται και από την ιστορική πραγματικότητα στην οποία καμία ιδεολογία δεν κατάφερε, τελικά, να εκφραστεί εντελώς ανεξάρτητη από τα υπόλοιπα. Οποιαδήποτε στιγμή το επεδίωξαν, επήλθε σύγκρουση. Η σημερινή εποχή είναι μία τέτοια εποχή.

Δεύτερον, δεν μπορεί να αποτελεί ιδεολογία αφού η έννοια της ιδεολογίας, ως δυτικό, δηλαδή άκρως ρασιοναλιστικό προϊόν, υπαγορεύει την απόλυτη-οριζόντια εφαρμογή της σε οποιαδήποτε κοινωνική-πολιτισμική συνθήκη, κάτι που μπορεί να επιτύχει μόνο μέσα από τη δόμηση συγκεντρωτικού γραφειοκρατικού κράτους, το οποίο είναι και το ίδιο προϊόν της Δυτικής Νεωτερικότητας. Είναι το καλούπι που μπαίνουν όλοι θέλουν δε θέλουν. Ακόμα κι αν κάθε μία από αυτές τις ιδεολογίες επιδιώκει να ξεπεράσει τον εθνοκρατισμό στην πραγματικότητα τον έχει ανάγκη για την απόλυτη, οριζόντια επιβολή της στις μάζες. Αντιθέτως, η Τέταρτη Πολιτική Θεωρία είναι μία ευρύτερη πολιτική θεωρία η οποίο επιτρέπει και αποζητά την προσαρμογή της σε κάθε πολιτισμό με διαφορετικό τρόπο. Γι' αυτό τον λόγο συνδέεται με τις οργανωτικές δομές που απορρέουν από τον Ευρασιανισμό (πχ ο κοινοτισμός στα δεδομένα της Ρωμηοσύνης, τα μιλλέτ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κλπ) και δεν δεσμεύεται από τον γραφειοκρατικό εθνοκρατισμό. Αποτελεί μια παραδοσιοκρατική - αντινεωτερική θεωρία και ως τέτοια είναι ουσιωδώς πλουραλιστική (και όχι υπό την ατομικιστική φιλελεύθερη έννοια του πλουραλισμού που περιγράφεται στη σύγχρονη θεωρία Διεθνών Σχέσεων) και έτσι επιτρέπει και στοχεύει στη δόμηση ενός πολυπολικού συστήματος ισορροπίας στο πλανητικό γεωπολιτικό περιβάλλον, αφού εκ των πραγμάτων κάθε πολιτισμική παράδοση είναι διαφορετική. Άλλωστε, απόδειξη αποτελεί και η εντός του Ευρασιανισμού ανάδυση της αυτοκρατορικής (όχι ιμπεριαλιστικής) έκφρασης κάθε πολιτισμού στο ευρύτερο Ευρασιατικό γεωπολιτικό - γεωπολιτισμικό περιβάλλον και η ανάγκη ανάπτυξης δεσμών μεταξύ αυτών των πολιτισμών που να υπερβαίνουν την εθνοκρατική περιχαράκωση αλλά με σεβασμό στη διαφορετικότητα της παράδοσης και σε αντιδιαστολή πάντα με το παγκοσμιοποιητικό ευρωατλαντικό χωνευτήρι λαών και παραδόσεων (melting pot) που αποτελεί αντιπολιτισμό (διάλυση των παραδόσεων και των πολιτισμικών χαρακτηριστικών προς όφελος της κατανάλωσης, του τεχνολογισμού και του μετανθρωπισμού).

Τέλος, καλό είναι να επισημανθεί πως η Τέταρτη Πολιτική Θεωρία και ο Ευρασιανισμός δεν επιτίθενται στη Δύση του ελληνορωμαϊκού παρελθόντος όπως εσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Έλληνες που έχουν προσεγγίσει επιφανειακώς τις δύο θεωρίες, αλλά στη σύγχρονη προτεσταντική, ρασιοναλιστική και υλιστική ευρωατλαντική εκδοχή του, που θεωρείται υπεύθυνη για την παρακμιακή πορεία του Δυτικού πολιτισμού. Άλλωστε στο Ευρασιατικό κίνημα ανήκουν και ομάδες ανθρώπων από τον σκληρό πυρήνα της σύγχρονης Δυτικής Ευρώπης που θεωρούν το νέο φιλελεύθερο, ευρωατλαντικό, παγκοσμιοποιητικό αφήγημα, παρέκκλιση του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού. Χρέος ελληνικού λαού είναι να επαναπροσδιορίσει τη συλλογική του ταυτότητα ώστε να καθορίσει το ρόλο του μέσα στο νέο αναδυόμενο πολυπολικό διεθνές περιβάλλον, το ιδεολογικό υπόβαθρο του οποίου περιγράφεται μέσα από την Τέταρτη Πολιτική Θεωρία. Πρώτο βήμα για να το επιτύχει είναι να απεκδυθεί τις μακροχρόνια εντυπωμένες νεωτερικές αντιλήψεις που συσκοτίζουν, όχι μόνο την κοινωνική πραγματικότητα αλλά και την ίδια την ταυτότητα του λαού που ζει σήμερα στα πλαίσια του ελληνικού εθνοκράτους και τον οδηγεί στη απόλυτη ταύτιση με έναν πολιτισμό, αυτόν της Δύσης, που καταρρέει. Το ζήτημα βέβαια δεν είναι μόνο πρακτικό. Η απαγκίστρωση από αυτό το δυτικό άρμα δεν πρέπει να γίνει μόνο για λόγους πρακτικούς, αλλά πρωτίστως για το γεγονός ότι αποτελεί κάτι ξένο με την πραγματική ουσία του ρωμαίικου πνεύματος το οποίο καταπιέστηκε και σχεδόν εξαλείφθηκε από την δημιουργία του ελληνικού εθνοκράτους και έπειτα. Αυτό άλλωστε επισημαίνουν, σημαντικοί σύγχρονοι Έλληνες πολιτικοί επιστήμονες, φιλόσοφοι, θεολόγοι και συγγραφείς που κατά το τελευταίο τέταρτο 20ου αιώνα έθεσαν το αρχικό πλαίσιο αυτή της αναζήτησης. Έχουν κάνει τα πρώτα βήματα και ενδεδυμένοι με τον λόγο της Προνεωτερικής παράδοσης και της επιστημονικής μεθοδολογίας περιμένουν να τους μελετήσουμε για να βγούμε μία και καλή από το σημερινό πνευματικό τέλμα. Εμείς αυτοί που θα ορίσουμε περισσότερο συνεκτικά αυτές τις διατυπώσεις υπό το πρίσμα των νέων συστηματοποιημένων αντιλήψεων (όπως της 4ΠΘ και του Ευρασιανισμού) που προσφέρουν το έδαφος για την έκφραση του παραδοσιακού ρωμαίικου πνεύματος.   

Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι η Τέταρτη Πολιτική Θεωρία και ο Ευρασιανισμός όχι απλώς δεν αποτελούν ιδεολογίες αλλά η μελέτη τους, εκτός από μια μεθοδολογικά επιστημονική κοινωνιολογική - φιλοσοφική εργασία είναι και μια διαδικασία αποϊδεολογικοποίησης, ως απαραίτητη προϋπόθεση για την αποβολή των στερεοτύπων και των βαθύτερων αντιλήψεων του Νεωτερισμού για την πραγματικότητα αλλά και το Προνεωτερικό παρελθόν· την Παράδοση. Η αποϊδεολογικοποίηση είναι απαραίτητο στοιχείο πνευματικής επιβίωσης μέσα στον σύγχρονο μηδενιστικό υποκειμενισμό που επέφερε τη σημερινή σύγχυση ιδεών. Απελευθερώνει το πνεύμα και του επιτρέπει να φτάσει στον πυρήνα της φιλοσοφίας.

Δημήτριος Οικονόμου