Francis Fukuyama schreef onlangs een tamelijk objectief en evenwichtig artikel over het einde van de Amerikaanse hegemonie.

Fukuyama maakte begin jaren '90 haast met de aankondiging van de wereldwijde overwinning van het liberalisme en het einde van de geschiedenis. Later corrigeerde hij zijn standpunt. In een aantal persoonlijke gesprekken met hem raakte ik ervan overtuigd dat hij veel wereldprocessen vrij realistisch begrijpt en fouten in zijn prognoses kan toegeven - een zeldzame eigenschap onder narcistische politicologen die elke dag fouten maken en daardoor nog arroganter zijn.

Nu, wat Fukuyama zegt is dit. De terugtrekking uit Afghanistan is niet alleen de oorzaak van de ineenstorting van de Amerikaanse hegemonie, maar slechts het eindpunt. Die hegemonie begon tien jaar geleden te ontrafelen toen duidelijk werd dat de Amerikaanse strategie in het Midden-Oosten in het begin van de jaren 2000 had gefaald, en de financiële crisis het vertrouwen in de stabiliteit van de Amerikaanse economie ondermijnde.

Maar het meest beangstigend voor de VS van de laatste tijd is de diepe publieke verdeeldheid over de binnenlandse politiek, en bovenal over Trump. Deze keer heeft niet alleen de vreedzame overdracht van de macht van de Republikeinen aan de Democraten niet plaatsgevonden, maar heeft de polarisatie van voor- en tegenstanders van Trump het land op de rand van een burgeroorlog gebracht. Daarom is volgens Fukuyama niet de terugtrekking van de troepen uit Afghanistan, die allang had moeten plaatsvinden, het beangstigende, maar de situatie waarin deze plaatsvond tegen de achtergrond van binnenlandse politieke processen in de Verenigde Staten.

Biden, die oorspronkelijk door de Republikeinen niet als een legitieme president werd beschouwd, ziet er nu uit als een complete loser en een hulpeloze idioot. Daarbij komt nog de kritiek van de neocons, die hoge verwachtingen hadden van Biden, en van de Britse bondgenoten. Vandaag wordt hij zelfs door zijn aanhangers gezien als een demente oude man die alles uit zijn handen laat vallen - zoals de Afghanen met het landingsgestel van Amerikaanse vliegtuigen.
Fukuyama stelt: de VS is niet langer de hegemon van de wereldpolitiek. Multipolariteit is een voldongen feit.

Fukuyama stelt echter voor om het beeld niet te rooskleurig voor te stellen. De VS is nog steeds de machtigste wereldmacht. Maar van nu af aan moet het bondgenoten zoeken en rekening houden met andere machten.

Wat de regering Fukuyama de regering Biden adviseert te doen op het gebied van buitenlands beleid is de moeite van het bekijken waard. Het beeld is als volgt: van 1989 tot 2008 ging de wereld van unipolair naar bipolair, en nu is de neergang van unipolair naar multipolair begonnen.

En nu zijn de belangrijkste tegenstanders van het Westen niet zozeer de islamitische extremisten (hoewel Fukuyama zelf op het moment van de opkomst van de unipolariteit een nogal idiote stelling formuleerde over het islamo-fascisme als belangrijkste vijand), maar de nieuwe polen Rusland en China. Om hen te bestrijden - dat zijn wij! - Fukuyama dringt aan om zich erop te concentreren. Alles is weer terug bij af, maar onder nieuwe omstandigheden en in nieuwe verhoudingen.

En bijgevolg, zo begrijpt Fukuyama, zonder het af te ronden, moeten ze de praktijk van het opzetten van islamitische radicalen tegen Rusland en China weer oppakken. Daarom beschouwt hij de terugtrekking uit Afghanistan zelf niet als een grote tragedie. Het maakt de handen van Washington vrij om de agressie van de vogelvrije Taliban tegen Rusland en China in te zetten.

De militante Pasjtuns zouden nauwelijks echt geïnteresseerd zijn in natievorming. Het maakt geen deel uit van hun historische doelstellingen. De Pasjtuns zijn een volk van krijgers. Bijna niemand heeft ze onderworpen, behalve soms voor een heel korte tijdperk. Onze Russische Kozakken doen daar trouwens aan denken: militaire campagnes, aanvallen, snelle op- en terugtochten, het perfecte gebruik van het landschap voor guerilla-oorlogsvoering - dat is het leven van de Russische Kozakken. Oorlog als roeping. Vreedzaam werk voor anderen.
De Pasjtuns zijn de Afghaanse Kozakken, alleen vermenigvuldigd met een miljoen. En zo ja, wat voor soort staat...

Dit is waar Fukuyama en blijkbaar Biden op rekenen. Als zij er opnieuw in slagen om, zoals in het tijdperk van de bipolaire wereld, de islamitische radicalen tegen Rusland en China op te zetten, zullen de VS nog enige tijd een historisch bestaan hebben. Zij hopen in deze periode weer op te bouwen, hun posities te consolideren en hun wonden te likken.

De conclusie is eenvoudig: het belangrijkste voor Rusland is dit niet te laten gebeuren. En hier - omdat het een zaak van leven en dood is - zijn alle middelen goed. Indien Moskou en Peking een doeltreffende strategie uitwerken om het hoofd te bieden aan de nieuwe realiteit van Afghanistan en de islamitische wereld in het algemeen, kunnen wij niet alleen onze belangen veilig stellen, maar ook de ineenstorting van de westerse hegemonie onomkeerbaar maken.

Fukuyama zelf schrijft hier natuurlijk niet over, in de hoop dat we zijn tekst aan de strategen van het Witte Huis niet aandachtig genoeg lezen. Maar we hebben het zorgvuldig genoeg gelezen. En we zijn het met hem eens: het Westen is aan het instorten. Dat betekent duwen wat valt. En een aantal van de zwakke punten die Fukuyama ons zelf voorhield.