به گزارش خبرنگار مهر، چهارمین «شب علوم انسانی» با حضور پرفسور الکساندر دوگین، فیلسوف سیاسی روس و مشاور ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه همراه با بزرگداشت دکتر منوچهر آشتیانی، جامعه‌شناس سرشناس ایرانی شب گذشته به همت مجله عصر اندیشه و با مشارکت مرکز تحقیقات صدرا، در فرهنگسرای اندیشه برگزارشد.
در ابتدای این مراسم سجاد نوروزی، رئیس فرهنگسرای اندیشه گفت: درباره پروفسور دوگین چیزی که خیلی اهمیت دارد عبور و خرق عادتی است که در فلسفه ورزی ایشان شکل گرفته است چرا که نقد غرب در شرق کار بسیار سختی است؛ در شرق، اکثرا شیفته غرب هستند و خب اینکه یک نفر بخواهد آن را نقد کند کار بسیار سختی است.
وی افزود: فلسفه سیاسی دوگین با توجه به امر سیاسی شکل گرفته است؛ منظور او هم از امر سیاسی امر واقع است؛ یعنی فلسفه وی در آسمان ها شکل نگرفته است بلکه روی زمین و براساس امر واقع به وجود آمده است. دوگین با مدد گرفتن از امر واقع تئوری چهارم سیاست را معرفی می کند.
رئیس فرهنگسرای اندیشه ادامه داد: به عقیده من الکساندر دوگین به دنبال یک رنسانس شرقی و احیاگری هویت در شرق است و این شاید مهم ترین نیاز جوامع شرقی باشد. به بیان دیگر دوگین بر روی ضروری ترین نیاز جوامع شرق دست گذاشته است. به بیان دیگر این فیلسوف روسی در بازیابی هویتی شرق را به عنوان مبنا قرار می دهد تا غرب را تحلیل کند.
پس از سخنرانی نوروزی، مراسم تقدیر و اهدای جوایز به پروفسور دوگین و منوچهر آشتیانی برگزار شد.
برگزاری میزگردی با حضور جهانگیر کرمی، استاد روابط بین الملل، منوچهر آشتیانی، جامعه شناس ایرانی، نادر طالب زاده کارگردان و مستندساز ایرانی و پروفسور دوگین بخش پایانی این مراسم بود.
فرهنگ انتظار میان روسیه و ایران مشترک است
دوگین در ابتدای این مراسم گفت: اکنون ایران و روسیه در حالت دوستی قرار دارند و هر دو در کنار دولت سوریه می جنگند؛ ایران و روسیه فقط دو کشور همسایه نیستند بلکه دو تمدن قدیمی هم هستند. نگاه آنتولوژیک از گذشته تاکنون بین ایران و روسیه وجود داشته است. هر دوی ما به فرهنگ انتظار اعتقاد داریم؛ ایرانیان در انتظار امام مهدی هستند و دراندیشه مسیحی ارتدوکس هم ما منتظر بازگشت عیسی مسیح هستیم. بنابراین بنیان انتظار بین این دو کشور مشترک است؛ همانطور که نگاه ما هم به شیطان مشترک است. چنانکه هردوی ما امپریالیسم را شیطان و دشمن خود می دانیم. مواجهه ای که ایران و روسیه در سوریه دارند، نوعی مواجهه متافیزیکی است نه فقط یک مواجهه سیاسی و ژئوپولوتیکی.
وقت آن رسیده که به اصالت مشرق زمینی خودمان برگردیم
این فیلسوف روسی با اشاره به داستان الغربه الغربیه سهرودی افزود: وقت آن رسیده که به اصالت مشرق زمینی، هویت خودمان و ریشه های حقیقتمان برگردیم. وقت آن رسیده که به الگوها و نمادهای سهروردی برگردیم. در روسیه نیاز به این بازگشت بسیار جدی است. در ایران هم نیاز به این بازگشت وجود دارد بنابراین هردو کشور روح مشترک بازگشت دارند.
دوگین اضافه کرد: انقلاب اسلامی خواستار بازگشت به اندیشه شیعی است همانطور که در روسیه هم بازگشت به اندیشه مسیحی ارتدوکسی وجود دارد. ایران و روسیه هردو تئوری های لیبرالیسم، کمونیسم، ناسیونالیسم و فاشیسم را دوست ندارند و در فلسفه سیاسی شان به آن اعتقاد ندارند.
وی در پایان با ابراز خرسندی از حضور در این محفل از کسانی که در مراسم حضور داشتند و بحث کردند تشکر کرد و گفت: ممنونم از کسانی که در اینجا بودند و بحث کردند تا به عمق حقیقت برسند.
پس از دوگین، منوچهر آشتیانی جامعه شناس و پژوهشگر ایرانی گفت: اینکه همیشه ما از یک دیگری مثل غرب، روسیه، آمریکا و ... صحبت می کنیم همیشه وجود داشته است و دانشمندان همواره درباره آن صحبت کرده اند، تعداد زیادی هم کتاب دراین باره وجود دارد به بیان دیگر بازخورد عمیق بین لوگوس یونانی و تئوس مسیحی همواره وجود داشته است.
وی افزود: فردوسی در شعر خود می گوید به نام خداوند جان و خرد به عبارت دیگر فردوسی نبرد بین بین بیوس و لوگوس یا موجود جاندار و بی جان را مطرح کرده است. به هیچ وجه نمی توان گفت که کدام از این قرائت ها درست است ولی چیزی که وجود دارد این است که چه شرقی، چه غربی، چه هندی چه یونانی یک امر خیلی ساده وجود دارد و آن هم اینکه آنچه در مشارکت و برخورد بین شرق و غرب یا ما و اروپا صورت می گیرد، بر اساس تفسیر گادامر یک تفسیر هرمنوتیک است. یعنی اگر منِ ایرانی می خواهم درباره آلمان حرف بزنم و آلمانی را درک کنم باید ابتدا دیگری آلمانی را درک کنم و بعد آلمانیت را درون خودم برگردانم. به بیان دیگر ما باید در عین خود بودن دیگری بودن را هم احساس کنیم.
آشتیانی اضافه کرد: ما در طول روز مدام این کار را در مورد گذشته و آینده انجام می دهیم منتها به آن آگاهی هرمنوتیکی نداریم، مادامی که این تفسیر هرمنوتیکی را انجام ندهیم به نتیجه نمی رسیم.
این پژوهشگر ایرانی در پایان در خصوص فرهنگ انتظار توضیح داد: اینکه گفته شد فرهنگ انتظار بین همه مشترک است یک اشاتولوژی فراجهانی است که از دوران رنسانس به بعد تغییر کرد. دقیقا در اشاتولوژی هم از انتظار حرف زده می شود ولی تعیین نمی شود که کِی و چه زمانی این اتفاق قرار است بیفتد؛ این دقیقا مثل امید است؛ امید چیزی است که به شما امید می دهد اما هیچ وقت هم محقق نمی شود، انتظار هم با شما این کار را می کند، شما را با خودش می کشاند اما محقق نمی شود.
جهانگیر کرمی، هیأت علمی گروه مطالعات روسیه دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران، سخنران دیگر این مراسم بود. وی گفت: روسیه بعد از زمان پتر، مدرن شد و بعد از آن اندیشه های غرب گرایانه حاکم شد. از آن دوران به بعد همیشه این تضاد بین غربی شدن و ضدغربی شدن وجود داشته است. به قول سیدجواد طباطبائی ذیل تاریخ غرب صدر تاریخ روسیه شد. برداشت من از تئوری آقای دوگین این است که تئوری ایشان ترکیبی از سنت های روسی با مکتب های فرانکفورت و ژئوپولوتیک گرایی است.
وی افزود: ایشان به ایران زیاد سفر کرده و اندیشه های جذابی هم برای ما دارد چون ما با روسیه درد مشترک داریم اما متاسفانه هنوز از ایشان کتابی به فارسی ترجمه نشده است. بنابراین خوب است که موسساتی شروع به انجام این کار کنند.
این استاد دانشگاه در ادامه به نقد تئوری الساندر دوگین پرداخت و گفت: یکی از نقدهای من به تئوری پروفسور دوگین این است که تفکر ایشان هنوز اسم ندارد بنابراین بهتر است بگوئیم یک تفکر در راه است و قرار است به وجود بیاید ولی هنوز به وجود نیامده است؛ علاوه براینکه ایشان می گویند غرب بد است ولی نگفتند که اگر قرار است غرب نباشد چه چیزی باید جای آن بگذاریم.
کرمی ادامه داد: یکی دیگر از نقدهای من به تئوری این فیلسوف روسی این است که چگونه می توان ملی گرایی روسی را با جهان گرایی و اوراسیایی جمع کرد. بنابراین ما حق داریم راهمان را انتخاب کنیم ولی باید حواسمان جمع باشد به خاطر مشکلی که با غرب داریم در دام فاشیسم نیفتیم.
اتحاد ایران و روسیه، سیاسی و ژئوپولتیکی است
این کارشناس روابط بین الملل در پایان اضافه کرد: اینکه ما با روسیه در حال جنگ برای سوریه هستیم یک ماجرای سیاسی و ژئوپولتیکی است و جنبه تاکتیکی دارد در این جنگ هر کشور براساس منافع خودش می جنگد. روسیه هم امروز براساس همین منافع در کنار ما قرار گرفته همانطور که ممکن است چند سال دیگر در مقابل ما قرار بگیرد بنابراین نباید این جنگیدن و در یک خط مشترک قرار گرفتن را به مسائل الهی و مذهبی مثل انتظار ربط دهیم.
آخرین سخنران این مراسم نادر طالب زاده، بود؛ کسی که باب آشنایی پروفسور دوگین با برنامه چهارمین شب علوم انسانی را باز کرده بود و به نوعی معرف و واسطه این فیلسوف روسی بود.
وی گفت: حضور آقای دوگین در ایران آن هم در این مقطع بسیار مهم است و بعدها همین حضور در همه رسانه های غربی خبرساز می شود. ایشان دفعات زیادی به ایران آمده اند ولی حضور ایشان در محافل مختلف این بار خیلی بیشتر شده است به عبارت دیگر ایشان در این بار خیلی بیشتر دیده شده اند و این هم از سیاست جاسوسان بریتانیایی در ایران است که در هر مقطعی که بخواهند کاری می کنند یک نفر دیده شود یا دیده نشود.
طالب زاده در خصوص شیوه آشنایی با این فیلسوف روسی گفت: در یک برنامه ای که من اجرا کردم از طریق اسکایپ با ایشان صحبت کردیم و در آن برنامه مطرح کردند که ما امروز نیاز به نامه دیگری مثل نامه امام خمینی به گورباچف داریم و اگر امروز گورباچف زنده بود وضعیت روسیه به گونه دیگری رقم می خورد. بعد از این تمهیدات ارتباط و حضور با ایشان اندیشیده شد و از ایشان دعوت کردیم که به ایران بیاید.
این کارگردان و مستندساز توضیح داد: در طی حضور ایشان در ایران دیدارهایی با افرادی چون آقایان رحیم پورازغدی، زرشناس، فیاض و قائم مقامی داشتند که همگی دیدارهای خیلی خوبی بود و مصاحبه و گفتگوهای من با ایشان که خیلی هم مفصل است پنجشنبه و جمعه همین هفته پخش می شود. مطمئنا حضور ایشان در ایران بعدها غرب را بسیار عصبانی می کند.
وی ادامه داد: امروز روسیه در کنار ما و نیروهای حزب الله در یک خط مشترک می جنگد و این یک گفتمان جدید است و این جدید بودن خیلی ها را برانگیخته می کند. امروز روسیه به صورت عملیاتی در کنار نیروهای حق ایستاده و می جنگد. روسیه یکی از نزدیکترین همسایه های ماست ولی ما چیز زیادی از آن نمی دانیم و هرچه می دانیم درباره آمریکا و انگلیس است.