The Fourth Political Theory

beyond left and right but against the center

अमेरिकामा ट्रम्पले शासन सम्हालेको एक झट्कामा तीव्र सुधारहरू पछ्याउँदै उनले घोषणा गरे कि मानिसहरुका दुई वटा मात्र लिंगहरू छन्। ती हुन् पुरुष र महिला। जसबाट अमेरिकन र सम्पूर्ण संसारका सामु एक भयानक चित्र खुल्यो। अघिल्ला उदारवादी शासकहरूले आफ्नो लिङ्ग परिवर्तन गर्न वा अस्तित्वहीन लिङ्गको रूपमा पहिचान गर्न प्रेरित गरेका लाखौं व्यक्तिहरू अचानक 'प्रगतिशील', 'आधुनिक सोच भएका' नागरिकबाट अपाङ्ग, अयोग्य व्यक्तिहरूमा परिणत भए। केही क्षणअघि मात्र, तिनीहरूलाई लिङ्गको विविधता, जसमा बन्ध्याकरण, अपाङ्गता र साना बालबालिकाहरूको मानसिक विचलन समावेश थियो। यसलाई 'सबैभन्दा उपयुक्त सामाजिक व्यवहारको संकेत'को रूपमा प्रशिक्षण दिइएको थियो।

एउटा मौन गृहयुद्ध उजागर हुँदैछ। अमेरिकाभित्रको लडाइँ हतियारद्वारा होइन, शक्ति सङ्घर्षमार्फत लडिन्छ। जहाँ USAID विश्वव्यापी नियन्त्रणको केन्द्रमा रहेको छ।

संयुक्त राज्य अन्तर्राष्ट्रिय विकास एजेन्सी (USAID) को विघटन एक यस्तो घटना हो जसको महत्त्व अत्यन्त उच्च छ। जब सोभियत संघले कमिन्टर्न (तेस्रो अन्तर्राष्ट्रिय) र पछि कमिनफर्मलाई समाप्त गर्‍यो। यी संरचनाहरू जसले विश्वव्यापी रूपमा सोभियत संघका वैचारिक हितहरूको वकालत गर्थे। त्यसले अन्तर्राष्ट्रिय सोभियत प्रणालीको अन्त्यको सुरुवात संकेत गर्‍यो। यद्यपि परस्पर आर्थिक सहायता परिषद् (COMECON) र वार्सा सन्धि सङ्गठन १९९१ सम्म अस्तित्वमा रहे। तिनीहरूको पतनको आधार भने ख्रुश्चेभको शासनकालमै निश्चित भइसकेको थियो।

डोनाल्ड ट्रम्पको राष्ट्रपति निर्वाचनमा विजय पश्चात् संयुक्त राज्य अमेरिकामा भएको घटनाक्रम, पदस्थापन प्रक्रिया तथा सत्ता हस्तान्तरणले हामीलाई त्यहाँ तीव्र रूपमा परम्परावादी क्रान्ति सम्पन्न भइरहेको संकेत दिन्छ। मूल्य प्रणाली लगभग पूर्ववर्ती दिशाको पूर्ण विपरीत दिशामा रूपान्तरित हुँदैछ। ट्रम्प र उनको टोलीले घोषणा गरिरहेका सिद्धान्तहरू तथा प्रारम्भिक कदमहरू ती सबै पूर्ण रूपमा वाम-उदारवादी विचारधारासँग विरोधाभाषमा छन्। जसले वैश्विकतावादी रणनीति, अभिमुखीकरण र कार्यहरूलाई आधार प्रदान गर्दै आएको थियो।

यस लेखमा रुसी दार्शनिक अलेक्ज्याण्डर दुगिनले विवादास्पद 'वोक एजेन्डा' लाई  बदनामि गर्ने उपकरणको रूपमा पर्दाफास गर्दै परम्परागत मूल्यहरूको पुनर्स्थापना र लिंगलाई प्राकृतिक क्रममा पुनःस्थापित गर्नको लागि महान् पुनरागमनको आह्वान गर्छन्।

अलेक्जेन्डर दुगिनले यस लेखमार्फत २०औं शताब्दीको अधिनायकवादी संरचनालाई अस्वीकार गर्दै, बहुध्रुवीय संसारमा विचारधारात्मक स्पष्टता र निष्पक्ष बहसको लागि आग्रह गरेका छन्।  जाहाँ वास्तविक अभिव्यक्ति स्वतन्त्रताको नेतृत्व गर्दछ।

एसएमओ (विशेष सैन्य अभियान) अहिले मुख्य विषय हो। जुन हाम्रो लागि, हाम्रो जनताका लागि र हाम्रो राज्यका लागि केन्द्रीय विषय हो। दार्शनिक प्रोटागोरसले भनेका थिए,  “मानिस नै वस्तुहरूको मापदण्ड हो।” हाम्रो लागि अहिले, एसएमओ नै वस्तुहरूको मापदण्ड बनेको छ। सन् २०२४,  यो अन्त्य हुन लागेको वर्षमा एसएमओको क्षेत्रमा निर्णायक मोड आएको देखियो। युक्रेनी नाजीहरूले कुर्स्क क्षेत्रमा आक्रमण, सुजा कब्जा, र केही अन्य भूभाग कब्जाका गरेका छन् जुन क्षेत्रबाट (दुर्भाग्यवश) हामीले अझै उनीहरूलाई पूर्ण रूपमा हटाउन सकेका छैनौं। तर पनि, समग्रमा यो वर्ष एसएमओले हाम्रो पक्षमा निर्णायक परिस्थिति सृजना गर्यो। रुसले विस्तारै,  आत्मविश्वासका सहित अपरिवर्तनीय रूपमा प्रगति गर्न थाल्यो।

हाइडेगरले आतंक (Angst, anxiety) र डर (Furcht, fear) बीचको भिन्नता स्पष्ट रूपमा प्रस्तुत गर्छन्। डरले हामीलाई भाग्न बाध्य बनाउँछ, जबकि आतंक वा त्रासले हामीलाई स्थिर बनाउन, वा थप विस्मयकारी रूपमा, हाम्रो स्थानमा नै रोक्न बाध्य बनाउँछ। 

पहिले गरिएका भविष्यवाणीहरू र योजनाहरू तथ्यको क्षेत्रमा मेलखान्छन् भने तिनीहरुसँग तुलना गरेर पालना गर्न सकिन्छ। साथै वास्तविकता जाँच पूर्वानुमानसँगको सम्बन्धद्वारा समर्थन गरिन्छ। यो सही छ, त्यो गलत छ र यो विचलन हो।

उत्तर उदारवाद के हो?  यसका पारम्परिक वामपन्थी स्वरुपहरु छन्। तिनीहरू हुन्, वालरसटाइन, ट्रोट्स्किजम, नेग्री-हार्ड्टको वैश्विक अराजकतावाद, सांस्कृतिक मार्क्सवाद र अति-वैश्वीकरण। यद्यपि, जेडी भान्स, थियेल, मस्क र अन्य ट्रम्प-भविष्यवादिहरूले यो शब्द प्रयोग गर्दा यसको अर्थमा केही फरक धारणा समेट्छन्। उत्तर-उदारवादी दक्षिणपन्थ अर्थ के हो?  यो धारणा बुझ्ने सबैभन्दा सजिलो उपाय भनेको यसलाई अघिल्लो - अझ बढी रूढीवादी, प्रि-वोक र कम प्रगतिशील युगतर्फ फर्काउनु हो। मलाई धेरैजसो ट्रम्प समर्थकहरूले यसलाई यस्तै रूपमा बुझ्छन् र ब्याख्या गर्दछन्।

पुटिनका 'मस्तिष्क' मानिएका अलेक्जेन्डर दुगिन तर्क गर्छन् कि सिरियाको घटना रूसलाई कमजोर पार्ने व्यापक योजनाको सबैभन्दा कमजोर कडी थियो। उनका अनुसार असदको पतन बाइडेनले ट्रम्पलाई फसाउन तयार पारेको चाल थियो।

अगस्ट २०२२ मा, मस्कोमा भएको कार बम विस्फोटले २९ वर्षीया दारिया दुगिनाको ज्यान लियो। जो राजनीतिक दर्शनमा उदाउँदो आवाज थिइन्। उनको  असामयिक निधन भएता पनि, मृत्युपछि प्रकाशित पुस्तक  अ थ्योरी अफ युरोप (युरोपको एक सिद्धान्त)ले उनको बौद्धिक योगदानलाई जीवन्त राखेको छ। यो पुस्तकले फ्रेन्च नुभेल ड्रइट (नयाँ दायाँ) आन्दोलनको दुर्लभ झलक प्रस्तुत गर्छ। मुख्यधाराको समाचारले प्रायः यस विचारधारालाई सरल लेबलमा सीमित गर्ने प्रयास गरिरहेको भए पनि, दुगिनाको यसका प्रमुख चिन्तकहरूप्रति रहेको गहिरो ज्ञानले युरोपेली पहिचान र सभ्यताबारे हाम्रो आधारभूत मान्यतालाई चुनौती दिने एउटा रोचक दार्शनिक प्रवाह प्रकट गर्छ।

नेपालमा दक्षिण एसियामा बहु ध्रुवीयताको सन्दर्भ विषयक सेमिनारलाई रुसी दार्शनिक अलेक्जेन्डर दुगिनद्वारा सम्बोधन

"लेजिटिमेट टार्गेट्स" मा सबैलाई फिर्ता स्वागत छ। मलाई विश्वास छ तपाईंहरु सबैको दिन राम्रोसंग बितिरहेको छ। यो एपिसोड नम्बर २५ हो। र आज मसँग स्काइप कलमार्फत एक अत्यन्तै महत्वपूर्ण व्यक्तित्व जोडिनुभएको छ, कोन्स्टान्टिन मालोफेएव। उहाँ Tsargrad(ज़ारग्रेड) मिडिया समूहका अध्यक्ष हुनुहुन्छ। उहाँ एक रूसी राष्ट्रवादी व्यक्तित्व हुनुहुन्छ। जो रूसी परम्परागत मूल्यहरूको साथै सम्प्रभुताका रक्षाका लागि लड्न समर्पित  हुनुहुन्छ। 

११ नोभेम्बर, रियादमा  प्यालेस्टाइन समस्यालाई लिएर एक आपतकालीन अरब-इस्लामी देशहरूको  शिखर सम्मेलन सम्पन्न भयो। यो एक अत्यन्तै महत्वपूर्ण घटना हो।

आज भ्लादिमिर पुटिनको भलदाय क्लबको बैठकमा गरेको भाषणलाई सगाैरव भन्न सकिन्छ कि याे एक इतिहासकै महत्वपूर्ण घटनाको रूपमा लिन सकिन्छ। कुनै समयमा, चर्चिलको फुल्टन भाषणले शीतयुद्धको सुरुवात गर्‍यो र इतिहासमा एउटा घटनाका रूपमा चिनियो। उनले त्यहाँ  एक राष्ट्रको नेताले मानवताको भविष्यको बारेमा वर्णन गरेका थिए। तर त्यो भविष्य द्वन्द्व, कडा प्रतिस्पर्धा र दुई विचारधारात्मक शिविरहरूको टकरावको भविष्य थियो। आज हाम्रो राष्ट्रपतिले भने एउटा बिल्कुलै फरक भविष्यको वर्णन गरेका छन्। उनले नयाँ विश्व व्यवस्थाको संरचना, वा उनकै शब्दमा भन्नुपर्दा, नयाँ सृष्टि वर्णन गरे। जसलाई सिङ्गो मानवजातिले निर्माण गर्नुपर्ने छ। र यस सृष्टिका प्रमुख मापदण्डहरूको सूची तयार गर्नुपर्नेछ ।

अलेक्जेन्डर मार्कोविचले अलेक्जेन्डर दुगिनको पुस्तक 'पोलिटिका एटर्ना' राजनीतिक प्लेटोनिज्म र अन्धकार प्रबुद्धताको समिक्षा गरेका छन्।

 पश्चिमको सामूहिक सञ्चारमाध्यम वा वैश्विकतावादीहरूको सञ्चारमाध्यमले संसारभरका विभिन्न देशहरूमा विभिन्न भाषामा एउटै मन्त्र दोहोर्याइरहेछन्, यी अमेरिकी चुनावहरू "संसारकै सबैभन्दा महत्वपूर्ण चुनावहरू हुन्", र ती चुनावहरूले विश्वको भविष्यलाई डिजाइन गर्नेछन्। अर्को शब्दमा, उनीहरू यी चुनावहरू संसारकै सबैभन्दा महत्वपूर्ण हुन् भन्ने दाबी गर्छन्। किनभने यी चुनावहरूको भूमिका तथाकथित वैश्विकतावादी एजेन्डालाई विश्वव्यापी रूपमा पुष्टि गर्न, न्यायोचित स्थापित गर्न र कायम राख्नमा महत्त्वपूर्ण छ।

क्राइष्ट द सवियर मन्दिरमा सम्पन्न भएको आठौं जार्ग्राड महाधिवेशन अत्यन्तै असाधारण थियो।

साँचोमा, अहिले हामी ३५ वर्षमा तेस्रो पटक विचारधारा परिवर्तन गर्दैछौं। ९० को दशकको सुरूवातसम्म समाजमा मार्क्सवाद-लेनिनवादको तानाशाही थियो। यो अनिवार्य थियो र (अधिकारिक रूपमा भए पनि) सबै कुरा त्यसैमा आधारित थियो - राजनीति, अर्थव्यवस्था, विज्ञान, शिक्षा, कानुन। वास्तवमा सबै कुरा।

अलेक्जेन्डर दुगिनले डिप स्टेट (गुप्त वा छदम राज्य)लाई भ्रष्ट पश्चिमी गठबन्धनको रूपमा खुलासा गरेका छन्। जसले, संयुक्त राज्य अमेरिका र युरोपमा घुसपैठ गरेर चुनावहरूमा हस्तक्षेप गरिरहेको छ। डोनाल्ड ट्रम्पजस्ता लोकप्रिय नेताहरूलाई दबाउने प्रयास गरिरहेको छ। र उदार-वैश्विकवादी एजेन्डालाई लोकतन्त्रको रक्षकको रूपमा छलपूर्वक प्रस्तुत गरेर जनताको इच्छालाई निर्दयतापूर्वक दमन तथा अपमान गरिरहेको छ।

"गहिरो राज्य" भन्ने अभिव्यक्ति आज राजनीतिक क्षेत्रमा झन् झन् बढी प्रयोग भइरहेको छ।  याे शब्द बिस्तारै पत्रकारिताबाट आम-राजनीतिक भाषामा प्रवेश गरिरहेको छ। यससँगै, यस शब्दको अर्थ झन् झन् अस्पष्ट हुँदै गएको छ । र यसलाई प्रत्येकले आफ्नै तरिकाले बुझ्न थालेका छन्। यो अवधारणालाई नजिकबाट अध्ययन गर्ने समय आएको छ। यो शब्द कहिले र कहाँबाट चलनचल्तीमा आयो भनेर पत्ता लगाउनु अत्यन्त महत्त्वपूर्ण छ।

प्रविधिको विकास — विशेष गरी पश्चिमका उन्मत्तहरू मानिसहरुद्वारा — आफैंमा नै एउटा उपलब्धि  हो। किनकि पश्चिमको आक्रामक मानसिकताले यसलाई तुरुन्तै युद्धका उपकरणहरूमा प्रयोग गर्छ। सैनिक प्रविधिको विकास — यो प्रविधि विकासको एउटा मात्र दिशा छैन।  प्रविधि भनेको प्रमुखत: सैनिक प्रविधि हो। प्रविधिको शान्तिपूर्ण उपयोग भनेको सहायक दिशा हो। प्रविधिको विकास यस्तो हतियार प्राप्त गर्ने चाहनाबाट प्रेरित छ। जुन सबैभन्दा प्रभावकारी, अपराजेय र डरलाग्दो हुनेछ।

"पैगन" को अवधारणा पुरातन नियमबाट उत्पन्न भएको हो। रसियन भाषामा "अन्यजाति" लाई जनहरू भनिन्थ्यो। प्राचीन यहूदीहरूले आफूलाई वर्णन गर्न "आम" (עם) शब्द प्रयोग गर्थे, र अन्य राष्ट्रहरूलाई वर्णन गर्न "गोय" (גוי) शब्द प्रयोग गर्थे। यहूदीहरू = जनता, उनीहरू एक (चयनित) हुन्, र अन्य राष्ट्रहरूको "भाषाहरू" धेरै छन्। यसरी यहूदीहरूले एक भगवानको पूजा गर्थे। उनीहरु निश्चित थिए कि अन्य सबै राष्ट्रहरू (भाषाहरू) धेरै देवी-देवताको पूजा गर्थे। त्यसैले "भाषा" (गोय) शब्दको पहिचान बहुईश्वरवादी मूर्तिपूजकहरूसँग गरियो (ग्रीक भाषामा यसलाई बिल्कुल यस्तै शब्द ειδολολάτρης छ)। ल्याटिनमा, यो शब्दको सान्दर्भिक रूप हो "जेन्टिलिस", जसको अर्थ हो "जनता," "कुल," "राष्ट्रहरू।"