The Fourth Political Theory

beyond left and right but against the center

ट्रम्प संयुक्त राज्य अमेरिका‍को सत्तामा आएपछि उनले गरेका कार्यहरू आश्चर्यजनक छन्। उनले सम्पूर्ण विश्व व्यवस्थाको संरचनालाई तीव्र र स्थिर रूपमा परिवर्तन गरिरहेका छन्। आफ्नो पहिलो कार्यकालमा, ट्रम्पले आवश्यक सुधारहरूको संकेत दिएका थिए। तर चार वर्ष सत्ता सञ्चालन गरेपछि र अर्को चार वर्ष कट्टर विपक्षमा बिताएपछि उनी एक विशिष्ट विचारधाराका साथ दृढ समर्थक बनेका छन्। उनको राष्ट्रपतिको पहिलो दुई हप्ताले प्रमाणित गर्दछ कि ट्रम्पले आफ्नो विचारधारा कुनै पनि मूल्य चुकाएर लागू गर्ने दृढ संकल्पित छन्।

यस लेखमा रुसी दार्शनिक अलेक्जेन्डर दुगिनले राष्ट्रपति पुटिनको २००७ को म्युनिख भाषणलाई बहुध्रुवीय क्रान्तिको सुरुवातको रूपमा रेखाङ्कित गरेका छन्। जसले एकध्रुवीय वैश्वीकतावादललाई चुनौती दिँदै संयुक्त राष्ट्रसंघको प्रासंगिकतालाई न्युनिकरण गरेको उल्लेख गरेका छन् ।

अमेरिकामा ट्रम्पले शासन सम्हालेको एक झट्कामा तीव्र सुधारहरू पछ्याउँदै उनले घोषणा गरे कि मानिसहरुका दुई वटा मात्र लिंगहरू छन्। ती हुन् पुरुष र महिला। जसबाट अमेरिकन र सम्पूर्ण संसारका सामु एक भयानक चित्र खुल्यो। अघिल्ला उदारवादी शासकहरूले आफ्नो लिङ्ग परिवर्तन गर्न वा अस्तित्वहीन लिङ्गको रूपमा पहिचान गर्न प्रेरित गरेका लाखौं व्यक्तिहरू अचानक 'प्रगतिशील', 'आधुनिक सोच भएका' नागरिकबाट अपाङ्ग, अयोग्य व्यक्तिहरूमा परिणत भए। केही क्षणअघि मात्र, तिनीहरूलाई लिङ्गको विविधता, जसमा बन्ध्याकरण, अपाङ्गता र साना बालबालिकाहरूको मानसिक विचलन समावेश थियो। यसलाई 'सबैभन्दा उपयुक्त सामाजिक व्यवहारको संकेत'को रूपमा प्रशिक्षण दिइएको थियो।

असी वर्ष अघि, सन् १९४५ फेब्रुअरी ४ मा, मित्रराष्ट्र शक्तिहरूको याल्टा सम्मेलन प्रारम्भ भयो। जसले नाजी जर्मनीको पराजयपछि नयाँ विश्व व्यवस्थालाई आकार दियो। यो पराजय पहिले नै तय भइसकेको थियो।  विजयी पक्षका नेताहरू (सोभियत गुट र पश्चिमी उदार-पुँजीवादी विश्व)ले युद्धपछिको  नाजी-पछिको वैश्विक व्यवस्थाको आधारशिला तयार गरे।

एउटा मौन गृहयुद्ध उजागर हुँदैछ। अमेरिकाभित्रको लडाइँ हतियारद्वारा होइन, शक्ति सङ्घर्षमार्फत लडिन्छ। जहाँ USAID विश्वव्यापी नियन्त्रणको केन्द्रमा रहेको छ।

 ट्रम्पको ग्रीनल्यान्ड पहल केवल भू-राजनीतिक विषय मात्र होइन। यो उत्तर-राज्य नयाँ व्यवस्थाको आधार हो जुन टेक राइटको संप्रभुता, प्रविधि र वैकल्पिक शासनको दृष्टिकोणद्वारा प्रेरित छ।

संयुक्त राज्य अन्तर्राष्ट्रिय विकास एजेन्सी (USAID) को विघटन एक यस्तो घटना हो जसको महत्त्व अत्यन्त उच्च छ। जब सोभियत संघले कमिन्टर्न (तेस्रो अन्तर्राष्ट्रिय) र पछि कमिनफर्मलाई समाप्त गर्‍यो। यी संरचनाहरू जसले विश्वव्यापी रूपमा सोभियत संघका वैचारिक हितहरूको वकालत गर्थे। त्यसले अन्तर्राष्ट्रिय सोभियत प्रणालीको अन्त्यको सुरुवात संकेत गर्‍यो। यद्यपि परस्पर आर्थिक सहायता परिषद् (COMECON) र वार्सा सन्धि सङ्गठन १९९१ सम्म अस्तित्वमा रहे। तिनीहरूको पतनको आधार भने ख्रुश्चेभको शासनकालमै निश्चित भइसकेको थियो।

गणतन्त्र बेलारुसको राष्ट्रपति चुनावको नतिजाको मूल्यांकन: पूर्वी-स्लाविक समाजहरूको राजनीतिक पहिचानको प्रश्न

डोनाल्ड ट्रम्पको राष्ट्रपति निर्वाचनमा विजय पश्चात् संयुक्त राज्य अमेरिकामा भएको घटनाक्रम, पदस्थापन प्रक्रिया तथा सत्ता हस्तान्तरणले हामीलाई त्यहाँ तीव्र रूपमा परम्परावादी क्रान्ति सम्पन्न भइरहेको संकेत दिन्छ। मूल्य प्रणाली लगभग पूर्ववर्ती दिशाको पूर्ण विपरीत दिशामा रूपान्तरित हुँदैछ। ट्रम्प र उनको टोलीले घोषणा गरिरहेका सिद्धान्तहरू तथा प्रारम्भिक कदमहरू ती सबै पूर्ण रूपमा वाम-उदारवादी विचारधारासँग विरोधाभाषमा छन्। जसले वैश्विकतावादी रणनीति, अभिमुखीकरण र कार्यहरूलाई आधार प्रदान गर्दै आएको थियो।

यस आलेखमा अलेक्जेन्डर दुगिनले ट्रम्पवादी विचारधाराले अमेरिका र सम्पूर्ण विश्वलाई कसरी परिवर्तन गर्नेछ भन्ने विषयलाई व्याख्या गरेका छन्।

यस लेखमा रुसी दार्शनिक अलेक्ज्याण्डर दुगिनले विवादास्पद 'वोक एजेन्डा' लाई  बदनामि गर्ने उपकरणको रूपमा पर्दाफास गर्दै परम्परागत मूल्यहरूको पुनर्स्थापना र लिंगलाई प्राकृतिक क्रममा पुनःस्थापित गर्नको लागि महान् पुनरागमनको आह्वान गर्छन्।

अलेक्जेन्डर दुगिनले यस लेखमा उदारवादी जातिवाद र वैश्वीकरणबाट हुने समरूपताको विरोध गर्दै सामूहिक जातीय र सांस्कृतिक पहिचानको सम्पन्नतालाई जोड दिएका छन्।

अलेक्जेन्डर दुगिनले यस लेखमार्फत २०औं शताब्दीको अधिनायकवादी संरचनालाई अस्वीकार गर्दै, बहुध्रुवीय संसारमा विचारधारात्मक स्पष्टता र निष्पक्ष बहसको लागि आग्रह गरेका छन्।  जाहाँ वास्तविक अभिव्यक्ति स्वतन्त्रताको नेतृत्व गर्दछ।

अलेक्जेन्डर दुगिनले यस लेखलमा पश्चिममा रहेको दुई परस्परविरोधी शक्तिहरूबीचको भिन्नता प्रस्तुत गरेका छन्। पहिलो, उदारवादी अभिजात वर्ग र उनीहरूको प्रभावको जालको प्रतिनिधित्व गरिएको "राक्षसी-पश्चिम," जसलाई वैश्वीकतावादी शक्ति मानिन्छ। दोस्रो, "मागा-पश्चिम," जुन यसका विरुद्ध खडा भएको शक्तिशाली समूह हो। उनी तर्क गर्छन् कि यी पहिचानहरूबीचको संघर्षलाई बुझ्न वैश्विक शक्तिको वास्तविक स्वरूप र सार्वभौमिकताको लागि संघर्षलाई केन्द्रमा राख्नुपर्छ।

एसएमओ (विशेष सैन्य अभियान) अहिले मुख्य विषय हो। जुन हाम्रो लागि, हाम्रो जनताका लागि र हाम्रो राज्यका लागि केन्द्रीय विषय हो। दार्शनिक प्रोटागोरसले भनेका थिए,  “मानिस नै वस्तुहरूको मापदण्ड हो।” हाम्रो लागि अहिले, एसएमओ नै वस्तुहरूको मापदण्ड बनेको छ। सन् २०२४,  यो अन्त्य हुन लागेको वर्षमा एसएमओको क्षेत्रमा निर्णायक मोड आएको देखियो। युक्रेनी नाजीहरूले कुर्स्क क्षेत्रमा आक्रमण, सुजा कब्जा, र केही अन्य भूभाग कब्जाका गरेका छन् जुन क्षेत्रबाट (दुर्भाग्यवश) हामीले अझै उनीहरूलाई पूर्ण रूपमा हटाउन सकेका छैनौं। तर पनि, समग्रमा यो वर्ष एसएमओले हाम्रो पक्षमा निर्णायक परिस्थिति सृजना गर्यो। रुसले विस्तारै,  आत्मविश्वासका सहित अपरिवर्तनीय रूपमा प्रगति गर्न थाल्यो।

स्ट्राउस-हाउ जेनरेशनल थ्योरी, वा "चौथो टर्निंग (घुम्ती)", भनिन्छ कि इतिहास चार वटा टर्निङ्हुँदै चक्रीय ढाँचामा अगाडि बढ्दछ, जसमा प्रत्येक टर्निङ लगभग २०-२५ वर्षसम्म रहन्छन्।

हाइडेगरले आतंक (Angst, anxiety) र डर (Furcht, fear) बीचको भिन्नता स्पष्ट रूपमा प्रस्तुत गर्छन्। डरले हामीलाई भाग्न बाध्य बनाउँछ, जबकि आतंक वा त्रासले हामीलाई स्थिर बनाउन, वा थप विस्मयकारी रूपमा, हाम्रो स्थानमा नै रोक्न बाध्य बनाउँछ। 

इजरायल र यहूदी समुदायलाई सम्भवतः समग्रमा हेर्ने विश्वव्यापी दृष्टिकोणमा गम्भीर परिवर्तन हुँदैछ। दोस्रो विश्वयुद्धका क्रममा हिटलरको शासनमा युरोपेली यहूदीहरूले भोगेको विपत्तिपश्चात् उनीहरूले विश्वव्यापी रूपमा सहानुभूति, करुणा, र गहिरो संवेदनाको भाव उत्पन्न गरे।

पहिले गरिएका भविष्यवाणीहरू र योजनाहरू तथ्यको क्षेत्रमा मेलखान्छन् भने तिनीहरुसँग तुलना गरेर पालना गर्न सकिन्छ। साथै वास्तविकता जाँच पूर्वानुमानसँगको सम्बन्धद्वारा समर्थन गरिन्छ। यो सही छ, त्यो गलत छ र यो विचलन हो।

अलेक्जेन्डर दुगिन तर्क गर्छन्, २०२५ मा विकसित हुँदै गरेको अशान्ति पतनउन्मुख एकध्रुवीयता, विकासोन्मुख बहुध्रुवीयताको सैद्धान्तिक अस्पष्टता र ट्रम्पवादको अप्रत्याशित रूढिवादको त्रिकोणात्मक अनिश्चिततामा निहित छ। जहाँ नयाँ वैश्विक व्यवस्थाले नविन ओन्टोलजीक दृष्टिकोणको माग गर्दछ।

उत्तर उदारवाद के हो?  यसका पारम्परिक वामपन्थी स्वरुपहरु छन्। तिनीहरू हुन्, वालरसटाइन, ट्रोट्स्किजम, नेग्री-हार्ड्टको वैश्विक अराजकतावाद, सांस्कृतिक मार्क्सवाद र अति-वैश्वीकरण। यद्यपि, जेडी भान्स, थियेल, मस्क र अन्य ट्रम्प-भविष्यवादिहरूले यो शब्द प्रयोग गर्दा यसको अर्थमा केही फरक धारणा समेट्छन्। उत्तर-उदारवादी दक्षिणपन्थ अर्थ के हो?  यो धारणा बुझ्ने सबैभन्दा सजिलो उपाय भनेको यसलाई अघिल्लो - अझ बढी रूढीवादी, प्रि-वोक र कम प्रगतिशील युगतर्फ फर्काउनु हो। मलाई धेरैजसो ट्रम्प समर्थकहरूले यसलाई यस्तै रूपमा बुझ्छन् र ब्याख्या गर्दछन्।

रूसको सम्पूर्ण भविष्य युक्रेन विजयमा निर्भर छ। रूस अस्तित्वमा रहने कि नरहने भन्ने कुरा यसको परिणामले निर्धारण गर्छ। त्यसैले, हाम्रो लागि यो युद्धभन्दा महत्वपूर्ण विषय अरू कुनै छैन। यो पवित्र छ।

पुटिनका 'मस्तिष्क' मानिएका अलेक्जेन्डर दुगिन तर्क गर्छन् कि सिरियाको घटना रूसलाई कमजोर पार्ने व्यापक योजनाको सबैभन्दा कमजोर कडी थियो। उनका अनुसार असदको पतन बाइडेनले ट्रम्पलाई फसाउन तयार पारेको चाल थियो।

युरोपेली संसदको विदेशी मामिला तथा रक्षा र सुरक्षा समितिका पूर्व सदस्य जीन लक शाफ्हाउजरले हालसालै रुससँग शान्तिको आवश्यकता सम्बन्धी प्रकाशनहरूको एक शृंखला जारी गरेका छन्।

अगस्ट २०२२ मा, मस्कोमा भएको कार बम विस्फोटले २९ वर्षीया दारिया दुगिनाको ज्यान लियो। जो राजनीतिक दर्शनमा उदाउँदो आवाज थिइन्। उनको  असामयिक निधन भएता पनि, मृत्युपछि प्रकाशित पुस्तक  अ थ्योरी अफ युरोप (युरोपको एक सिद्धान्त)ले उनको बौद्धिक योगदानलाई जीवन्त राखेको छ। यो पुस्तकले फ्रेन्च नुभेल ड्रइट (नयाँ दायाँ) आन्दोलनको दुर्लभ झलक प्रस्तुत गर्छ। मुख्यधाराको समाचारले प्रायः यस विचारधारालाई सरल लेबलमा सीमित गर्ने प्रयास गरिरहेको भए पनि, दुगिनाको यसका प्रमुख चिन्तकहरूप्रति रहेको गहिरो ज्ञानले युरोपेली पहिचान र सभ्यताबारे हाम्रो आधारभूत मान्यतालाई चुनौती दिने एउटा रोचक दार्शनिक प्रवाह प्रकट गर्छ।